حق خدا بر بندگانش

س ۱: خداوند برای چه ما را خلق کرده است؟

ج ۱: خداوند ما را خلق کرده تا او را عبادت کنیم و هیچ چیزی را با او در عبادتش شریک قرار ندهیم. خداوند می‌فرماید:

﴿وَمَا خَلَقۡتُ ٱلۡجِنَّ وَٱلۡإِنسَ إِلَّا لِيَعۡبُدُونِ ٥٦﴾[الذاریات: ۵۶].

«و ما جنیان و انسان‌ها را نیافریدیم مگر آنکه فقط مرا عبادت کنند (مرا به یکتایی یاد کنند و در عبادت من شریک قرار ندهند)».

پیامبر اسلام صمی‌فرماید:

[حق الله علی العباد أن یعبدوه و لا یشركوا به شیئا: حق خدا بر بندگانش این است که او را بپرستند و هیچ شریکی برای او قرار ندهند] (متفق علیه).

س ۲: عبادت چیست؟

ج ۲: عبادت، اسم جامعی است برای هر آنچه که خدا از اقوال و اعمال و افعال دوست می‌دارد. مثل دعا، نماز، نذر، سوگند، خشوع و فروتنی کردن و امثال این‌ها. خداوند می‌فرماید:

﴿قُلۡ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحۡيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ١٦٢﴾

[الأنعام:۱۶۲].

«بگو که نماز، قربانی‌کردن، زندگی و مردنم، همه برای خداوند، پروردگار جهانیان است».

پیامبر صدر حدیثی قدسی می‌فرماید: که خداوند فرمود:

[وما تقرب إليّ عبدي بشيء أحبّ إليّ مما افترضت علیه: بندۀ من با هیچ چیزی نمی‌تواند به من نزدیکی بجوید مگر با انجام‌دادن فرائض و واجباتی که بر او فرض کرده‌ام و آنها نزد من از همه چیز دوستدارتر و محبوب‌تر هستند] (رواه البخاری).

س ۳: انواع عبادت شامل چه چیزهایی می‌شود؟

ج ۳: عبادت کردن خداوند تنها در نماز، روزه، حج و زکات خلاصه نمی‌شود، بلکه موارد بسیاری را شامل می‌شود، از جمله دعا کردن، ترس و بیم داشتن از خدا (خوف)، امید داشتن به خدا (رجاء)، توکل کردن بر خدا، قربانی کردن برای خدا، در راه خدا نذر کردن، رکوع کردن، سجده بردن، طواف کردن کعبه، قسم خوردن، حکم و قضاوت کردن در راه خدا و فقط حکم خدا و رسول خدا صرا قبول کردن و آن را در زندگی پیاده نمودن.

س ۴: چگونه خدا را عبادت کنیم؟

ج ۴: خدا را آنچنان که خود و رسولش امر کرده‌اند عبادت می‌کنیم. خداوند می‌فرماید:

﴿۞يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ وَلَا تُبۡطِلُوٓاْ أَعۡمَٰلَكُمۡ ٣٣﴾[محمد: ۳۳].

«ای اهل ایمان، خدا را اطاعت کنید و رسول را اطاعت کنید و (با مخالفت خدا و رسول)، اعمال خود را ضایع و باطل نگردانید».

پیامبر صمی‌فرماید:

[من عمل عملاً لیس علیه أمرنا فهو رد: هرکس عملی را انجام دهد که ما به آن، امر نکرده باشیم عمل او مقبول نیست و باطل است] (رواه مسلم).

س ۵: آیا خدا را به خاطر ترس جهنم و طمع و طلب بهشت می‌پرستیم؟

ج ۵: بله، خدا را به خاطر ترس جهنم و طمع و طلب بهشت می‌پرستیم. خداوند به بندگانش امر می‌کند:

﴿وَٱدۡعُوهُ خَوۡفٗا وَطَمَعًاۚ﴾[الأعراف: ۵۶].

«خدا را از ترس جهنم و طمع و طلب بهشت بخوانید (و او را ‌بپرستید)».

پیامبرصمی‌فرماید: [أسال الله الجنة وأعوذ به من النار:از خداوند بهشت را می‌خواهم و از جهنم به خدا پناه می‌برم] (رواه ابوداود به سند صحیح).

س ۶: احسان و طلب کردن خیر در عبادت چیست؟

ج ۶: احسان در عبادت یعنی ناظر دانستن خدا بر خود در هنگام عبادت.

خداوند می‌فرماید:

﴿ٱلَّذِي يَرَىٰكَ حِينَ تَقُومُ ٢١٨ وَتَقَلُّبَكَ فِي ٱلسَّٰجِدِينَ ٢١٩﴾

[الشعراء:۲۱۸-۲۱۹].

«(خدا) آن کسی است که تو را در هنگام برخواستن برای نماز می‌بیند و حرکات تو را در هنگام قیام و رکوع و سجود در میان نمازگزاران می‌بیند».

پیامبر صمی‌فرماید:

[الإحسان أن تعبد الله کأنّك تراه؛ فإن لم تکن تراه فإنّه یراك: نیکی کردن در عبادت (احسان) این است که خدا را آنگونه عبادت کنی، مثل اینکه او را می‌بینی، و اگر تو او را نمی‌بینی بدان که او تو را می‌بیند] (رواه مسلم).

س ۷: بزرگترین حق بعد از حق خدا و رسولش صچیست؟

ج ۷: حق والدین بر گردن فرزندان است. خداوند می‌فرماید:

﴿۞وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعۡبُدُوٓاْ إِلَّآ إِيَّاهُ وَبِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَٰنًاۚ إِمَّا يَبۡلُغَنَّ عِندَكَ ٱلۡكِبَرَ أَحَدُهُمَآ أَوۡ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَآ أُفّٖ وَلَا تَنۡهَرۡهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوۡلٗا كَرِيمٗا ٢٣﴾[الإسراء: ۲۳].

«خدای تو حکم فرموده که جز او هیچکس را نپرستید و نسبت به پدر و مادر نیکی کنید و چنانچه هردو و یا یکی از آنها نزد تو پیر و سالخورده شدند و موجب رنج و زحمت شما شدند مبادا کلمه‌ای که رنجیده‌خاطر شوند؛ بگویید و کمترین آزار به آنها نرسانید و با ایشان به اکرام و احترام سخن بگویید».

ابوهریرهسفرموده است:

[جاء رجل إلی رسول اللهصفقال: یا رسول الله من أحق الناس بحسن صحابتي؟ قال: أمك؛ قال: ثم من؟ قال: أمك؛ قال: ثم من؟ قال: أمك؛ قال: ثم من؟ قال: أبوك: مردی پیش پیامبر صآمد و گفت: ای رسول خدا ص، چه کسی در میان انسان‌ها شایسته‌تر است که به او نیکی و دوستی شود و با او به خوش خلقی رفتار شود؟ پیامبر صگفت: مادرت؛ آن مرد گفت: بعد از او چه کسی؛ پیامبر صگفت: مادرت، مرد گفت: بعد از او چه کسی، پیامبر صگفت: مادرت، مرد گفت: بعد از او چه کسی؛ پیامبر صگفت: پدرت] (متفق علیه).