عمل‌کردن به قرآن و حدیث صحیح
س ۱: برای چه خداوند قرآن را نازل کرده است؟
ج ۱: خداوند برای این قرآن را نازل نموده تا آن را بخوانیم و به آن عمل کنیم.
خداوند می‌فرماید:
﴿ٱتَّبِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَيۡكُم مِّن رَّبِّكُمۡ﴾[الأعراف: ۳].
«(ای اهل ایمان)، از آنچه که از طرف خدا به سوی شما فرستاده شده (قرآن) پیروی کنید».
پیامبر صمی‌فرماید:
[اقرؤا القرآن واعملوا به ولا تأكلوا به...: قرآن بخوانید و به آن عمل کنید و از طریق قرآن ارتزاق نکنید و به جمع‌آوری مال دنیا مشغول نشوید] (رواه احمد).
س ۲: مهترین چیزی را که قرآن برای انسان بیان کرده است چیست؟
ج ۲: مهمترین چیز، شناخت خداوند نعمت‌دهنده است. آن خدایی که مستحق هر گونه عبادتی است، بدون آنکه در عبادتش شریکی برای او قرار دهیم و این بیان قرآن، ردی بر مشرکان است، کسانی که غیر خدا را می‌خوانند و فریاد کسانی را می‌زنند که از روی شکل آنها بت‌هایی را تراشیدند و آنها را عبادت می‌کنند.
خداوند به پیامبر صامر کرد که بگوید:
﴿قُلۡ إِنَّمَآ أَدۡعُواْ رَبِّي وَلَآ أُشۡرِكُ بِهِۦٓ أَحَدٗا ٢٠﴾[الجن: ۲۰].
«ای پیامبرصبگو به مردم که: من، خدای خود را به یگانگی می‌خوانم و فقط او را عبادت می‌کنم و هرگز احدی را با او شریک نمی‌گردانم».
س ۳: به چه دلیل قرآن را بخوانیم؟
ج ۳: قرآن کریم را می‌خوانیم برای اینکه آن را بفهمیم، در آن تدبر کنیم و به آن عمل نماییم.
خداوند می‌فرماید:
﴿كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ إِلَيۡكَ مُبَٰرَكٞ لِّيَدَّبَّرُوٓاْ ءَايَٰتِهِۦ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ ٢٩﴾[ص: ۲۹].
«این قرآن بزرگ، کتاب مبارک و پر برکت است که بر تو نازل کردیم تا امت در آیاتش تفکر کنند و صاحبان عقل، از این حقایق آن پند گیرند».
و این حدیث از امام علیسبه سند ضعیف روایت شده است. ولی معنایش صحیح است:
[بعد از شما فتنه و آشوب‌هایی برپا می‌شود. گفتم: ای رسول خداصچه چیزی می‌تواند ما را از آن فتنه‌ها نجات دهد؟ گفت: قرآن، زیرا خیر اقوام قبل و بعد از شما در آن است و در بین شما قضاوت می‌کند و حقیقت دارد. و قرآن شوخی و مزاح نیست. هرکس با غرور و تکبر به آن پشت کند، خدای بزرگ پشتش را می‌شکند، و هرکس به دنبال چیز دیگری به غیر از قرآن برای هدایت برود، خداوند او را گمراه می‌کند، قرآن ریسمان بزرگ خداوند است، یاد و ذکر خداوند است. و تنها راه نجات بشریت، قرآن است، قرآن قاطعی هوی و هوس نشده است و گفتۀ انسان نیست، علما از خواندن آن سیر نمی‌شوند و هرچه بیشتر آن را بخوانند، آرامش بیشتری پیدا می‌کنند. عجایب قرآن تمام نمی‌شود و در طول زمان، مطالب جدیدتری از آن بدست می‌آید و زمانی که جن‌ها گوش به قرآن می‌سپردند، می‌گفتند:
﴿إِنَّا سَمِعۡنَا قُرۡءَانًا عَجَبٗا ١﴾[الجن: ۱].
«بى‌گمان ما قرآنى شگفت شنیدیم».
هرکس به قرآن عمل کند، راه راست را پیدا کرده است، هرکس به قرآن حکم کند عادل است، هرکس به قرآن سخن بگوید، صادق است و اجر و پاداش تمام این افراد، نزد خداوند است].
س ۴: آیا قرآن برای انسان‌های زنده است یا مرده؟
ج ۴: به حقیقت، خداوند قرآن را برای زنده‌ها نازل کرده تا در زندگیشان به آن عمل کنند. قرآن، برای مردگان فرستاده نشده زیرا مردگان نمی‌توانند کاری انجام دهند، نمی‌توانند قرآن را بخوانند و به آن عمل کنند، ثواب قرائت قرآن به انسان مرده نمی‌رسد، مگر آنکه فرزند انسان مرده (به شرطی که آن انسان مرده در تربیت فرزندش سعی و تلاش کرده باشد) قرآن بخواند و بدون اینکه ثواب قرائت قرآن را هدیه کند ثواب آن به پدر و مادرش می‌رسد، زیرا فرزند صالح آنهاست و والدینش در تربیت او سعی و تلاش کرده‌اند. فرزند صالح صدقۀ جاریه برای پدر و مادرش است.
خداوند در مقام قرآن می‌فرماید:
﴿لِّيُنذِرَ مَن كَانَ حَيّٗا وَيَحِقَّ ٱلۡقَوۡلُ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ ٧٠﴾[يس: ۷۰].
«تا (قرآن) هرکس را که زنده [دل] باشد هشدار دهد و حجّت بر کافران ثابت شود».
خداوند می‌فرماید:
﴿وَأَن لَّيۡسَ لِلۡإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ٣٩﴾[النجم: ۳۹].
«و برای انسان، جز آنچه به سعی و عمل خود انجام داده است ثواب و جزایی نخواهد بود».
[امام شافعی/از این آیه چنین استنباط کرده که هدیۀ ثواب قرائت قرآن به مرده نمی‌رسد، به خاطر اینکه از جملۀ اعمال مردگان و از آنچه آنها کسب کرده‌اند، نیست] (تفسیر ابن کثیر، جلد ۴، ص ۲۵۸).
و پیامبر صمی‌فرماید:
[إذا مات الإنسان انقطع عمله إلا من ثلاث: صدقة جاریة، أو علم ینتفع به، أو ولد صالح یدعو له: اگر انسان بمیرد عملش قطع می‌شود و هیچگونه ثوابی بعد از مرگش به او نمی‌رسد به غیر از سه چیز که در این سه مورد به او ثواب می‌رسد. صدقه‌ای که بعد از مرگش هم به مردم نفع می‌رساند یا علمی که بعد از مرگش هم نفع دارد یا فرزند صالحی که بعد از مرگش به جا گذاشته و برای او دعا می‌کند] (رواه مسلم).
س ۵: حکم عمل‌کردن به حدیث صحیح چست؟
ج ۵: عمل‌کردن به حدیث صحیح واجب است.
خداوند می‌فرماید:
﴿وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ﴾[الحشر: ۷].
«و آنچه را پیامبر به شما امر می‌کند، انجام دهید و از آن پیروی کنید و از آنچه نهی می‌کند دوری گزینید».
پیامبر صمی‌فرماید:
[علیكم بستني وسنة الخلفاء الراشدین المهدیین، تمسكوا بها: بر شما واجب است که پیرو راه و روش من و خلفای راشدین بعد از من که بر راه و روش من استقامت می‌ورزند و هدایت شده‌اند و هدایت‌کننده هم هستند، باشید و به آن دست بگیرید] (رواه احمد).
س ۶: آیا با وجود قرآن از حدیث بی‌نیاز می‌شویم؟
ج ۶: خیر با وجود قرآن از حدیث بی‌نیاز نمی‌شویم؟
خداوند می‌فرماید:
﴿وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ٱلذِّكۡرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيۡهِمۡ وَلَعَلَّهُمۡ يَتَفَكَّرُونَ ٤٤﴾[النحل: ۴۴].
«و بر تو (ای محمد) قرآن را که (جامع‌ترین و کامل‌ترین کتاب الهی است) نازل کردیم تا آنچه فرستاده شده برای امت بیان کنی، شاید که مردم عقل و فکرشان را به کار ببندند».
پیامبر می‌فرماید:
[ألا وإنی أوتیت القرآن ومثله معه: آگاه باشید به حقیقت به من قرآن و مثل قرآن (حکمت) داده است] (رواه ابوداود).
بعد از پیامبرصحکمتش از طریق احادیث به ما رسیده است. یعنی پیامبرصحکمت‌هایش را به وسیلۀ فرموده‌هایش بیان کرده است.
س ۷: آیا درست است از فرمودۀ خدا و رسولش صسبقت گیریم؟
ج ۷: خیر، نباید هیچ سخنی را جلوی کلام خدا و رسولش صانداخت.
خداوند می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تُقَدِّمُواْ بَيۡنَ يَدَيِ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ﴾[الحجرات: ۱].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید، (در هیچ کاری) بر خدا و رسولش صتقدیم نجویید و پیشی نگیرید».
پیامبر صمی‌فرماید:
[لا طاعة لمخلوق في معصیة الخالق: اطاعت‌کردن از مخلوق، در نافرمانی‌کردن از خداوند، درست نیست] (رواه احمد).
ابن عباسببه صحابه می‌فرمود: (من می‌ترسم از اینکه از آسمان سنگ بر روی شما ببارد، من به شما می‌گویم پیامبرصمی‌فرماید، شما می‌گویید: ابوبکر و عمر می‌فرمایند).
انسان نباید تا سخن خدا و رسولش صدر میان است پیرو سخن کس دیگری باشد حتی اگر آن شخص امام ابوبکر یا عمر هم باشد.
س ۸: حکم عمل کردن به قرآن و حدیث در زندگی چیست؟
ج ۸: حکم عمل کردن به قرآن و حدیث واجب است.
خداوند می‌فرماید:
﴿فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤۡمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيۡنَهُمۡ ثُمَّ لَا يَجِدُواْ فِيٓ أَنفُسِهِمۡ حَرَجٗا مِّمَّا قَضَيۡتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسۡلِيمٗا ٦٥﴾[النساء: ۶۵].
«سوگند به پروردگارت، [در حقیقت] ایمان نیاورند مگر آنکه در اختلافى که بین آنان در گرفت، تو را داور کنند. آن گاه از آنچه حکم کردى در خود هیچ دلتنگى نیابند و کاملا گردن نهند».
پیامبر صمی‌فرماید:
[وما لم تحكم أئمتهم بكتاب الله ویتخیروا مما أنزل الله، إلا جعل الله بأسهم بینهم: هر امتی که امام و پیشوایانش به قرآن حکم نکردند و به آرزوی خودشان بعضی از احکام قرآن را به نفعشان بود، انتخاب کردند و بعضی دیگر را رد کردند. خداوند فتنه و آشوب را در میان آن امت می‌اندازد آنها را به دست همدیگر از بین می‌برد] (رواه ابن ماجه و غیره).
س ۹: در هنگامی که اختلاف برایمان پیش می‌آید، چه کار کنیم؟
ج ۹: به سوی قرآن و حدیث صحیح پیامبر صبرمی‌گر‌دیم.
خداوند می‌فرماید:
﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلًا ٥٩﴾[النساء: ۵۹].
«هرگاه در چیزى اختلاف کردید، اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید، آن را به خدا و رسول بازگردانید. این بهتر و نیک انجامتر است».
پیامبر صمی‌فرماید:
[تركت فیكم أمرین لن تضلوا ما تمسكتم بهما، كتاب الله وسنة رسوله: در میان شما دو چیز را بعد از خودم به جای می‌گذارم و تا به آن دو دست بگیرید، گمراه نمی‌شوید: کتاب خدا و سنت پیامبرش] (رواه مالک).
س ۱۰: حکم کسی که می‌گوید: قانون و دین اسلام به درد من نمی‌خورد چیست؟
ج ۱۰: آن شخصی کافر، مرتد و خارج از اسلام است، زیرا دین اسلام قانونی کلی و جهان شمول است و هرکس قانون غیر اسلام را قبول و قانون اسلام را رد کند، آن فرد مشرک است. چون پرستش فقط مخصوص خداست، پس قانون نیز فقط برای خداست، مفهوم کلمۀ طیبه (لا إله إلا الله) نیز همین است و (لا إله إلا الله) در قلب انسان جای نمی‌گیرد، تا انسان عبادت خود را فقط مخصوص خداوند نداند و زندگیش را مطابق دین اسلام نسازد و آن را تنها راه سعادت و نجات نداند.
هر انسان مؤمنی می‌بایست، حلال و حرام کردن امور را فقط مخصوص خداوند، بداند و حلال و حرام غیر خدا را قبول نداشته باشد مگر حلال و حرام پیامبر صرا، و از جمیع مظاهر شرک دوری کند.
س ۱۱: خداوند و رسولش صرا چگونه دوست بداریم؟
ج ۱۱: ما با اطاعت کردن از آنها دوستشان بداریم و از آنچه نهی کرده‌اند، دوری، و به آنچه امر کرده‌اند عمل کنیم.
خداوند می‌فرماید:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾[آل عمران: ۳۱].
«بگو (ای محمد): اگر خدا را دوست دارید، مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد و گناه شما را ببخشد، که خداوند آمرزنده و مهربان است».
پیامبر صمی‌فرماید:
[ولا یؤمن أحدكم حتی أكون أحب إلیه من والده وولده والناس أجمعین: ایمان هیچیک از شما کامل نمی‌شود تا مرا از پدر، مادر و فرزندانش و تمام مردم بیشتر دوست نداشته باشد] (متفق علیه).
س ۱۲: شروط محبت خدا و رسولش صچیست؟
ج ۱۲: شروط محبت زیاد هستند:
۱) خود را تطبیق دادن با آنچه آنها دوست دارند و به آن راضی هستند.
۲) دشمنی کردن با آنچه آنها دوست ندارند و به آن راضی نیستند.
۳) دوستان آنها را دوست بداریم و دشمنان آنها را دشمن بدانیم.
۴) سعی کنیم به برنامۀ خدا یاری رسانیم و در زندگی به قانون خداوند عمل کنیم.
۵) کمک و یاری‌رساندن به ستمدیدگان و مستضعفان و ملت‌های دربند استعمار.
هرکس به این شروط عمل نکند در داشتن محبت نسبت به خدا و پیامبرشصدروغ می‌گوید.
شاعر می‌گوید:
لو كان حبك صادقاً لأطعته
إن الحب لمن يحب مطيع
یعنی: اگر در دوستیت صادق هستی فرمان‌های محبوبت را به انجام می‌رساندی چون هر کس، کسی دیگر را دوست بدارد، فرمان‌هایش را به جا می‌آورد.
س ۱۳: برای چه کسی محبت باید با خضوع و خشوع و ذلت همراه باشد؟
ج ۱۳: محبت و دوستی همراه با خضوع و خشوع فقط مخصوص خداوند است.
خداوند می‌فرماید:
﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِۖ وَٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِۗ﴾[البقرة: ۱۶۵].
«و از مردمان کسانی هستند که برای خدا، شریک‌هایی قرار می‌دهند، آنها را به اندازۀ دوست داشتن خدا دوست می‌دارند و کسانی که ایمان آوردند، خدا را بیشتر از هر چیزی دوست دارند، (پس آنها که اهل ایمانند نهایت محبت و دوستی را فقط مخصوص خدا می‌دانند)».