شرک بزرگ
س ۱: شرک بزرگ چیست؟
ج ۱: شرک بزرگ، انجام هر نوع عبادتی (که فقط مخصوص خداوند است) برای غیر از خداست. مثل: دعا کردن و طلب کردن چیزی از غیر خدا، سوگند خوردن به غیر خدا، قربانی و نذر کردن برای غیر خدا و غیره.
خداوند می‌فرماید:
﴿وَلَا تَدۡعُ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكَ وَلَا يَضُرُّكَۖ فَإِن فَعَلۡتَ فَإِنَّكَ إِذٗا مِّنَ ٱلظَّٰلِمِينَ ١٠٦﴾[يونس: ۱۰۶].
«به جز خدا چیز دیگری را مخوان که به تو نه سود و نه ضرری می‌رساند، پس اگر چنین کنی، آنگاه از جملۀ تجاوزکنندگان خواهی شد».
پیامبر صمی‌فرماید:
[أكبر الكبائر: الإشراك بالله وعقوق الوالدین وشهادة الزور: بزرگترین گناهان، شریک قرار دادن برای خدا و بی‌احترامی به پدر و مادر و شهادت دروغ است] (رواه البخاری).
س ۲: بزرگترین گناه نزد خداوند چیست؟
ج ۲: بزرگترین گناه نزد خداوند، شریک قرار دادن برای او در عبادت (شرک اکبر) است. خداوند می‌فرماید:
﴿يَٰبُنَيَّ لَا تُشۡرِكۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ ١٣﴾[لقمان: ۱۳].
«ای فرزندم برای خداوند شریکی قرار مده (برای اینکه) شرک، گناه و ظلم بزرگی است».
و هنگامی که از پیامبر صسؤال شد کدام گناه بزرگترین است؟ فرمود:
[أن تجعل لله ندا وهو خلقك: شریک برای خدا قرار دهی در حالی که او تو را خلق کرده است] (متفق علیه).
س ۳: آیا شرک بزرگ در میان این امت وجود دارد؟
ج ۳: بله وجود دارد. خداوند می‌فرماید:
﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ ١٠٦﴾[يوسف: ۱۰۶].
«و بیشترشان به خداوند ایمان نمىآورند مگر آنکه آنان [به نوعى] مشرکاند».
پیامبرصمی‌فرماید:
«لا تقوم الساعة حتی تلحق قبائل من أمتي بالمشركین وحتی تعبد الأوثان: قیامت بر پا نمی‌شود تا گروه‌هایی از امت من به مشرکان ملحق می‌شوند، و بت‌ها (غیر ازخدا) را عبادت می‌کند] (رواه ترمذی).
یعنی عده‌ای همواره در پرستش خداوند دچار شرک می‌شوند. و این مسأله فقط خاص یک برهه زمانی نیست.
س ۴: حکم دعا و طلب کردن از مردگان و کسانی که غایبند، چیست؟
ج ۴: دعا و طلب کردن از آنها شرک بزرگ است.
خداوند می‌فرماید:
﴿فَلَا تَدۡعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُعَذَّبِينَ ٢١٣﴾[الشعراء: ۲۱۳].
«با خداوند معبود و پرستندۀ دیگری را مخوان اگر چنین کنی از عذاب‌شوندگان خواهی شد».
پیامبر صمی‌فرماید:
[من مات وهو یدعو من دون الله ندا دخل النار: هرکس بمیرد در حالی که از غیر خدا طلب کمک و یاری می‌کند وبرای او شریک قرار می‌دهد، داخل جهنم می‌شود] (رواه البخاری).
س ۵: آیا دعا عبادت است؟
ج ۵: بله دعا عبادت است. خداوند می‌فرماید:
﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِي سَيَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ٦٠﴾[المؤمن: ۶۰].
«پروردگار شما گفت: از من درخواست و طلب کنید تا به جا آورم و از من بخواهید، تا دعایتان را مستجاب کنم، آنان که از عبادت من تکبر می‌کنند به دوزخ خوارکننده، داخل خواهند شد، در حالی که خوار و ذلیلند».
پیامبر صمی‌فرماید:
[الدعاء هو العبادة: دعا عبادت است] (رواه ترمذی).
همانطوری که نمی‌توانیم نماز را برای غیر خدا انجام دهیم، و فقط مخصوص خداوند است، در دعا کردن هم نمی‌توانیم از کسی غیر از خدا چیزی بخواهیم، زیرا دعا هم همانند نماز، عبادت است. و عبادت‌کردن برای غیر خدا به هیچ‌وجه درست نیست.
س ۶: آیا مردگان دعای ما را می‌شنوند؟
ج ۶: خیر آنها دعای ما را نمی‌شنوند. خداوند می‌فرماید:
﴿وَمَآ أَنتَ بِمُسۡمِعٖ مَّن فِي ٱلۡقُبُورِ ٢٢﴾[فاطر: ۲۲].
«و تو ای محمد، نمی‌توانی به کسانی که در قبرها هستند بشنوانی».
﴿۞إِنَّمَا يَسۡتَجِيبُ ٱلَّذِينَ يَسۡمَعُونَۘ وَٱلۡمَوۡتَىٰ يَبۡعَثُهُمُ ٱللَّهُ ثُمَّ إِلَيۡهِ يُرۡجَعُونَ ٣٦﴾[الأنعام: ۳۶].
«تنها کسانی دعوت تو را می‌پذیرند که گوش شنوا دارند و خداوند مردگان را زنده می‌کند و سپس همه به سوی او برگردانده می‌شوند».
در این آیه، خداوند کافران را به مردگان تشبیه کرده است، زیرا قلب‌هایشان مرده است و دعوت اسلام را قبول نمی‌کنند.
پیامبر صمی‌فرماید:
[إن لله ملائكة سیاحین في الأرض یبلغونی عن أمتی السلام: ملائکه‌هایی برای خداوند وجود دارند که بر روی زمین سیر می‌کنند و می‌گردند و سلام و صلوات امتم را به من می‌رسانند] (رواه حاکم و وافقه الذهبی).
این حدیث بیانگر این موضوع است که صلوات ما از طریق این ملائکه‌ها به پیامبرصمی‌رسد. و اگر این ملائکه‌ها نباشند، پیامبرصهم صلوات امتش را نمی‌شنود. عبدالله‌بن عمربمی‌فرمایند:
[وقف النبيصعلی قلیب بدر (مكان قتلی المشركین) فقال: هل وجدتم ما وعد ربكم حقا؟ ثم قال: إنهم الآن یسمعون ما أقول. فذكرت لعائشة فقالت: إنما قال النبيص: إنهم الآن لیعلمون أنما كنت أقول لهم هو الحق. ثم قرأت:﴿إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ﴾: پیامبر صبر روی قبر مشرکان کشته شده در جنگ بدر، ایستاد و به آنها گفت: آیا آنچه را که خداوند به شما وعده داده بود یافتید؟ سپس گفت: این مردگان حالا آنچه را که می‌گویم می‌شنوند این جریان را برای عایشهلتعریف کردند و ایشان در جواب فرمود: پیامبرصدر آن هنگام گفت: مشرکان حالا و در همین لحظه می‌دانند که به وعدۀ خود رسیده‌اند و آنچه را که من دربارۀ آنها گفتم حق بود و می‌شنوند. سپس عایشه لاین آیه را خواند:
﴿إِنَّكَ لَا تُسۡمِعُ ٱلۡمَوۡتَىٰ﴾[النمل: ۸۰].
«به راستی تو نمی‌توانی به مردگان بشنوانی ای محمد»] (رواه البخاری).
[قتاده که یکی از تابعین است، گفت: راوی این حدیث ابوطلحه است و در تفسیر این حدیث گفته است، در آن هنگام خداوند آنها را زنده کرد تا سخن پیامبرصرا برای توبیخ و ذلت و خوار کردنشان بشنوند و این کار باعث حسرت، پشیمانی و دلتنگی آنها بشود] (رواه البخاری).
از این حدیث چند نکته بدست می‌آید:
۱) قدرت شنوایی مشرکان کشته شده موقتی بوده، زیرا پیامبر صدر آن هنگام گفت: که «الآن و در همین حال آنها می‌توانند بشنوند» و مفهوم آن این است که بعد از این نمی‌شنوند، زیرا همچنان که قتاده از راوی حدیث نقل کرده که گفته: «خداوند مشرکان را زنده کرد تا سخن پیامبر صرا بشنوند برای توبیخ و ذلت و خوار شمردن مشرکان تا باعث حسرت و پشیمانی و دلتنگی آنها بشود».
۲) عایشهلبه این دلیل روایت عبدالله‌بن عمربرا انکار و رد کرد و گفت: پیامبرصدر آن هنگام نگفته آنها می‌شنوند، بلکه گفت: آنها هر آئینه می‌دانند زیرا به این آیه استدلال کرد (براستی تو ای محمد، نمی‌توانی به مردگان بشنوانی).
۳) می‌توان روایت عبدالله‌بن عمر و عایشه را با همدیگر تطبیق داد به این صورت که: اصل سخن هر دو، بر نشنیدن مردگان دلالت دارد، همچنان که قرآن آن را بیان می‌کند، ولی در آن هنگام خداوند کشته‌شدگان جنگ بدر را به عنوان یک معجزه برای پیامبرصشنوا کرد تا اینکه سخن پیامبرصرا شنیدند و بعد از آن ناشنوا شدند. همچنان که قتاده راوی حدیث آن را بیان کرد، والله اعلم.