نماز شب

استفاده از مسواک

استفاده از مسواک از جمله سنت‌هایی است که پیامبر اکرمصبر انجام آن تأکید فراوان کرده است. حضرت هیچگاه مسواک را از خود جدا نمی‌کرد. می‌فرماید: «لولا أن أشق على أمتي لأمرتهم بالسواك عند كل صلاة» [۳۵]«اگر سبب زحمت و دشواری امتم نمی‌شد، بدون تردید آنان را در وقت هر نماز، به استفاده از مسواک امر می‌کردم».

در حدیثی دیگر می‌فرماید: «السِّوَاكُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ» [۳۶]«مسواک ابزار پاکی دهان و جلب‌کننده‌ی خشنودی پروردگار است».

به همین سبب است که آن حضرتصدر هرحال از مسواک استفاده می‌کرد، حتی در نماز شب آن را فراموش نمی‌کرد.

امام بخاری از حذیفه روایت می‌کند: «آن حضرتصهرگاه برای نماز تهجد بیدار می‌شد، دندان‌هایش را مسواک می‌زد» [۳٧].

اینکه مسواک ابزار بهداشت و پاکی دهان است، نزد پزشکان امری است مسلم؛ چون در مسواک موادی وجود دارد که سبب پاکی دهان و مانع از پوسیدگی و عفونت دندان‌ها می‌شود، نیز موجب تقویت و استحکام لثه‌ها می‌گردد. حتی طب جدید از عصاره‌ی شاخه‌ی درخت مسواک، خمیر دندان ساخته است. اما اینکه مسواک موجب خشنودی پروردگار می‌شود، منظور این است که چون مسلمان با پروردگارش به مناجات و نیایش می‌پردازد، و کتاب ملکوتی او را تلاوت می‌کند، و خداوند ذاتی است پاک و مقدس و منزه و جز پاکی چیز دیگری را نمی‌پسندد، همچنین فرشتگانی که در نماز حضور می‌یابند، از بو و رائحه‌ی بد اذیت می‌شوند و نیز از آنجایی که بوی بد دهان، باعث اذیت و آزار مسلمانی می‌شود که همراه آن شخص به نماز می‌ایستد، به همین سبب مسلمانان اکیداً ممنوع شده‌اند که بعد از خوردن پیاز، سیر و... به مسجد بیایند؛ بلکه لازم است بعد از تمیزکردن دهان به مسجد بروند، این از جمله زیبایی‌های اسلام است؛ زیرا اسلام هرآنچه را که موجب اصلاح انسان می‌شود به انجام و اجرای آن دستور می‌دهد و همواره انسان را بر جاده و راه راست قرار می‌دهد. مثلاً در امور مربوط به عقیده انسان را به تخلیه از شرک و خرافات و باورهای نادرست امر می‌کند و به التزام و آراسته‌شدن به توحید، یگانه‌پرستی و باور خالص و پاک از هرگونه شائبه‌ای دستور می‌دهد، نیز به پاکی و سلامتی قلب از حقه‌بازی و کینه‌توزی و خودخواهی و خودپسندی و خودنمایی و ریا و... امر می‌کند، در باره‌ی عبادت خداوند به اموری فرمان می‌دهد که هم نزد خداوند دوست‌داشتنی‌تر است و هم برای سلامتی انسان مفیدتر است.

در معاملات نیز به امانت‌داری و دقت و درستکاری و در گفتار به صداقت و راستی و نیک‌گفتاری امر کرده و از دروغ و بدگویی منع فرموده است، در باره‌ی جسم انسان به نظافت و پاکی و زیبایی و توانمندی امر کرده، و از هرآنچه باعث ضرر و زیان جسم می‌شود و در بهداشت انسان خللی وارد می‌کند، برای همیشه از آن نهی کرده است. این خود از زیبایی‌ها و حسنات اسلام است که تمام جوانب حیات بشر را درنظر گرفته و آنان را به رعایت مقررات و موازینی که موجب اصلاح جسم و روان می‌شود، رهنمون کرده است.

[۳۵] جمع الفوائد، حدیث شماره ۵٧٩، ۵۸۰ و ٩۰۱. [۳۶] به روایت ابن خزیمه، ابن حبان، بیهقی، نسایی و...، جمع الفوائد، حدیث شماره ۵۸۵. نیز ر.ک: الحاشیه، ۱ / ٩۰. [۳٧] به روایت بخاری، باب طول القیام فی صلاة اللیل، ح ۱۱۳۶؛ مسلم، ۶ / ۲۳ – ۲۴.