نماز شب

نماز وتر و چگونگی گزاردن آن

۱) یک رکعتی؛ آن حضرتصمی‌فرماید: «نماز شب دو دو رکعت است، اگر بیم فرارسیدن صبح را داشتی یک رکعت وتر بخوان» [۵۲].

۲) سه رکعتی؛ همچنان که عایشهلمی‌فرماید: «سپس سه رکعت می‌گزارد».

۳) همچنین ثابت شده است که آن حضرتصپنج رکعت می‌گزارد و در آخر آن برای تشهد می‌نشست.

۴) هفت رکعت می‌گزارد و در رکعت ششم برای تشهد اول و در رکعت هفتم برای تشهد دوم می‌نشست و سپس سلام می‌داد.

۵) همچنین ثابت شده که نه رکعت می‌گزارد و در رکعت هشتم برای تشهد اول و در رکعت نهم برای تشهد دوم می‌نشست و با صدای نسبتاً بلند سلام می‌گفت، به گونه‌ای که اهل خانه صدای مبارک ایشان را می‌شنیدند، عادت حضرتصبر این منوال بود که بعد از هفت رکعت و یا نه رکعت، دو رکعت دیگر هم می‌گزارد. ابن حجر می‌گوید: «نمی‌دانم که این دو رکعت سنت فجر است یا چیزی دیگر».

کلیه صورت‌های یادشده جایز و درست‌اند، چون از افعال آن حضرتصثابت شده‌اند، البته قول را بر فعل ترجیح می‌دهند. یعنی دو دو رکعت را ترجیح می‌دهند.

بنابراین، هرکس هرکدام از این شیوه‌ها و روش‌ها را برگزیند، جایز است. چون در این مورد گنجایش و وسعت هست. وظیفه‌ی ما هم این است که همانطور که آن حضرتصنماز خوانده است، نماز بخوانیم. البته برای افراد پیر و مسن و ناتوان، صورت اخیر بهتر است، چرا که آن حضرت از این روش در آخر عمرشان استفاده می‌کرد، لذا برای هر طبقه و گروه سنی، در احادیث مجال و گنجایش وجود دارد و هرکدام از احادیث با وضعیت نمازگزار تناسب دارد.

انسان مسلمان به گزاردن نماز وتر باید حساس باشد. همچنان که آن حضرت می‌فرماید: «هرکس از شما بیم دارد که نتواند برای نماز شب بیدار شود، بایسته است که قبل از خواب، نماز وتر را بگزارد، اما کسی که مطمئن است بیدار می‌شود، تأخیر وتر در حق او اولی و أفضل است، تا پایان شب او با نماز و قیام باشد» [۵۳].

از جابرسروایت شده است: «از آن حضرت شنیدم که فرمود: «هرکس بیم آن دارد که نتواند در آخر شب بیدار شود، قبل از خواب نماز وتر را بخواند، و هرکس اطمینان دارد که برای نماز شب بیدار می‌شود، نماز وتر را در آخر شب بخواند، چرا که قرائت در آن زمان دارای فضیلت و رحمت است». آن حضرتصبه قضای نماز وتر امر فرموده است. ابوسعید خدریسروایت می‌کند: «آن حضرتصفرمود: هرکس در ادای وتر موفق نشد و خواب رفت و یا فراموش کرد، هرگاه صبح شد، یا یادش آمد آن را باید بخواند» [۵۴].

ملاحظه کردیم که آن حضرتصچقدر بر اهمیت نماز وتر تأکید می‌کند! در مورد قضای نماز وتر نیز جمع کثیری از صحابهش، تابعین رحهم الله و ائمه‌ی اربعه‌ی [۵۵]اهل سنت و جماعت اتفاق نظر دارند.

[۵۲] متفق علیه. [۵۳] به روایت مسلم، باب صلاة اللیل مثنی مثنی والوتر رکعة من آخر اللیل، ۶ / ۳۵. [۵۴] به روایت ابوداوود، باب فی الدعاء بعد الوتر، با سند صحیح؛ حاکم و ذهبی نیز آن را به عنوان حدیث روایت کرده‌اند. ر. ک: بذل المجهود، ٧ / ۲۵۴. [۵۵] همان، ٧ / ۲۵۶ – ۲۵٧، با دخل و تصرف. منظور از ائمه‌ی اربعه، امام مالک، امام ابوحنیفه، امام شافی و امام احمد بن حنبلشمی‌باشند. (مترجم).