۱۰- صادر نکردن حکم نسبت به مردم از روی گمان
حکم کردن در مورد مردم از خطرناکترین کارهایی است که انسان انجام میدهد و به همین خاطر باید بیشترین احتیاط را در این زمینه انجام داد. زیرا انسان در روز قیامت از حکم نکردن بر دیگران محاسبه نمیشود ولی نسبت به حکمی که بر دیگران میکند محاسبه خواهد شد.
پس صادر نکردن حکم بهتر است، مگر اینکه انسان ناچار باشد. در این حالت هم باید تلاش خود را کرده و الله را درنظر بگیرد و تمام احتیاط خود را به خرج داده تا به حقیقت و راه درست برسد.
الله تعالی میفرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱجۡتَنِبُواْ كَثِيرٗا مِّنَ ٱلظَّنِّ إِنَّ بَعۡضَ ٱلظَّنِّ إِثۡمٞۖ﴾[الحجرات: ۱۳].
«ای كسانی كه ایمان آوردهاید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، كه برخی از گمانها گناه است».
و رسول اللهصمیفرماید:
«لاَ يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلًا بِالفُسُوقِ، وَلاَ يَرْمِيهِ بِالكُفْرِ، إِلَّا ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ، إِنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كَذَلِكَ» [۳۱].
«هیچ شخصی، دیگری را به فسق یا کفر متهم نمیکند مگر اینکه (فسق یا کفر) به خودش باز میگردد، اگر آن شخص چنین نباشد».
[۳۱] صحیح بخاری (ح ۶۰۴۵).