* غزوه‌ها
همیشه رسول الله می‌خواستند در همه سختی‌ها علم‌بردار میدان بوده، بار سنگین مسئولیت را خود به دوش کشند ولی شرکت آنحضرت در همه میادین؛ باعث مشقت و سختی بسیاری برای شاگردان و یاران آنحضرت می‌شد. آنحضرت می‌فرمایند: «سوگند به خداوندی که جان محمد در دست اوست اگر ترس از مشقت و سختی بر مسلمانان نمی‌بود، هرگز از لشکری که در راه خدا به جهاد می‌رود عقب نمی‌ماندم. ولی در توانم نیست که همه مسلمانان را مسلح نموده با خود ببرم، و در توان هر مسلمانی هم نیست که خودش را مسلح و آماده کرده همراه من حرکت کند و بر مسلمانان بسیار سخت و ناگوار است که از لشکری که من فرمانده‌اش هستم عقب بمانند» (به روایت امام مسلم نیشابوری).
از این رو آنحضرت تنها رهبری و فرماندهی برخی از جنگ‌ها و یا لشکرکشی‌ها و یا مانورهای نظامی را شخصاً به عهده داشتند که به آن‌ها غزوه می‌گویند.
در طول زندگی رسول الله ۲۶ یا ۲٧ غزوه صورت گرفت. علت اختلاف عدد در این است که رسول الله پس از فتح خیبر مستقیماً بسوی «وادی القری» لشکرکشی کردند، برخی از سیرت‌نگاران این دو معرکه را به دلیل اینکه پیامبر اکرم ج پس از خیبر به مدینه بازنگشته‌اند، یک غزوه شمرده‌اند. و برخی آن‌ها را دو غزوه دانسته‌اند!
اولین غزوه رسول الله پیامبر اکرم ج غزوه «بودان» یا «الأبواء» نام دارد که در ماه صفر سال دوم هجری صورت گرفت، و آخرین غزوه آنحضرت غزوه «تبوک» است که در ماه رجب سال نهم هجری بود.
در بیشتر غزوه‌هایی که پیامبر فرماندهی آن‌ها را به عهده داشتند هیچگونه جنگ و یا خونریزی صورت نگرفت و بیشتر آن‌ها مانورهای نظامی بود، تنها در ٩ غزوه از ۲٧ غزوه آنحضرت جنگ و خونریزی اتفاق افتاده که عبارت بودند از: غزوه بدر، احد، خندق، بنی قریظه، خیبر، فتح مکه، حنین، طائف، تبوک.
در برخی از این ٩ غزوه چون فتح مکه تنها تعداد بسیار اندکی کشته شدند، و برخی از آن‌ها چون غزوه بدر بیش از یک یا چند ساعت طول نکشید. البته برخی از این جنگ‌ها با وجود خسارت‌های جانبی؛ چون غزوه خندق مدت زمان زیاد و زحمات فراوانی را در برگرفت. در این غزوه لشکر ده هزار نفری کافران نزدیک به یک ماه مسلمانان را در محاصره قرار داد.
بزرگترین لشکری که پیامبر فرماندهی آن را به عهده داشته‌اند، لشکر تبوک بود که تعداد سپاهیان اسلام در برخی روایات به سی هزار رقم زده می‌شود که در آن نیز خسارات جانی بسیار اندکی گزارش شده است!
شاید لازم به یادآوری نباشد که پیامبر اکرم ج و دین مبین اسلام از خونریزی به شدت متنفر است، و رسول الله جز در حالت‌هایی بسیار استثنائی مسیر حرکت لشکر خود را اعلام نمی‌داشتند، و همیشه سعی می‌کردند دشمن را غافل‌گیر ساخته با کمترین خسارت‌های جانی از دو طرف به اهداف خود دست یابند.
در بیشتر موارد تا غزوه خندق یا احزاب، سپاه کفر جنگ و وقت و جای آن را بر مسلمانان تحمیل می‌کرد، ولی پس از شکست سهمگینی که احزاب (گروه‌های) متحد کفر از بت‌پرستان و یهودیان، در غزوه خندق خوردند، معادله رهبری منطقه به کلی تغییر پذیرفت و پیامبر اکرم در یک جمله آن را به تصویر کشیدند!
«الآن نغزوهم ولايغزوننا، نخن نسير إليهم».
«از این به بعد ما به سوی آن‌ها لشکر می‌کشیم، و آن‌ها توان لشکرکشی را نخواهند داشت، و ما به سوی آن‌ها حرکت می‌کنیم».