سخنان اصحاب در مورد تکفیر
الله تعالی می‌‌‌فرماید: ﴿وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ٤٤﴾[المائدة: ۴۴] «کسانی که به آنچه خداوند نازل کرده حکم نکنند کافر هستند».
۱. براء بن عازب سمی‌‌‌گوید: این آیات سه گانه‌‌‌ی سوره‌‌‌ی مائده در مورد کافران نازل شده است که مسلم در صحیح خویش آن را تخریج کرده است. آیات سه‌گانه عبارتند از:«الكافرون. الظالمون. الفاسقون» [۲۵]که یک بار آن‌‌‌ها را کافر، بار دیگر ظالم و بار سوم فاسق می‌‌‌خواند.
۲. گفته شده که به طور مطلق این آیات در مورد کافران می‌‌‌باشد چون مسلمان به واسطه‌‌‌ی ارتکاب گناه کبیره کافر نمیشود و بر این اساس ابن عباس، قتاده و ضحاک حکم کرده‌‌‌اند.
۳. از ابن عباسبباز هم نقل شده که این آیات در مورد یهود بصورت خاص نازل شده است و عین این سخن را از جمعی دیگر از سلف نقل کرده‌‌‌اند.
۴. ابن عباسبگفته است: هرکس حکم کردن به آنچه خداوند نازل کرده را تکذیب کند به تحقیق کافر شده است و هرکس آن را عملی سازد او ظالم و فاسق است.
۵. ابن قیم در مدارج السالکین (۱/۳۶۴) گفته است: این سخن تفسیر و تأویل عموم اصحاب است.
۶. و ابن مسعود و حسن و نخعی گفته‌‌‌اند: این آیات به طور عام در مورد یهود است و در این امت هرکس رشوه بگیرد و به غیر از آنچه خداوند نازل کرده حکم کند، کافر شده و ظلم و فسق کرده است. و گفته شده: این سخن حمل بر این می‌‌‌شود که فردی به قصد جحد و تکذیب و یا به حلال دانستن و یا به خاطر اهمیت ندادن، حکم به غیر ما انزل الله را ترک نماید، این سخن را ابوسعود بیان داشته است.
خلاصه اینکه: این آیات در حق کافران و یهود نازل شده است و در بین مسلمانان بر هرکس که به قرآن و سنت حکم نکند، منطبق است؛ حال اگر حکم به قرآن و سنت را تکذیب کند و یا انکار نماید و یا حکم به غیر کتاب و سنت را حلال بداند و یا اجازه دهد، دچار کفر اعتقادی که باعث خروج از دین می‌‌‌باشد، شده است ولی اگر به خاطر هوی و رشوه آن را انجام دهد ولی بدان حکم نکند، چنین فردی مرتکب ظلم و فسق گشته است و کافر نمیشود.
[۲۵] مائده: ۴۷،۴۵،۴۴