دوری از فتنۀ کفر و تکفیر

عذر داشتن به خاطر جهل

خداوند متعال می‌‌‌فرماید: ﴿وَجَٰوَزۡنَا بِبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱلۡبَحۡرَ فَأَتَوۡاْ عَلَىٰ قَوۡمٖ يَعۡكُفُونَ عَلَىٰٓ أَصۡنَامٖ لَّهُمۡۚ قَالُواْ يَٰمُوسَى ٱجۡعَل لَّنَآ إِلَٰهٗا كَمَا لَهُمۡ ءَالِهَةٞۚ قَالَ إِنَّكُمۡ قَوۡمٞ تَجۡهَلُونَ١٣٨﴾[الأعراف: ۱۳۸] «بنی اسرائیل را از دریا عبور دادیم به قومی رسیدند که در اطراف بتی که داشتند، نشسته بودند. گفتند: ای موسی برای ما معبودی قرار بده همان‌‌‌گونه که آن‌‌‌ها دارند، جواب داد: شما به درستی که قومی جاهل و نادانید».

۱. بغوی/می‌‌‌گوید: این کار دلیل بر شک بنی اسرائیل در مورد وحدانیت پروردگار متعال نبود بلکه تنها معنی آن این است که چیزی را برای‌‌‌مان قرار بده تا او را تعظیم کنیم و به وسیله‌‌‌ی تعظیم آن، به خداوند نزدیک شویم و گمان می‌‌‌کردند این کار به دین‌داریشان آسیب نمی‌‌‌رساند و این نشانه‌‌‌ی نهایت جهل‌‌‌شان می‌باشد.

۲. طبری در این مورد سخنی می‌‌‌گوید: که خلاصه‌‌‌ی آن چنین است: بعد از آن نشانه‌‌‌ها و معجزات، بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم ولی آن همه وسایل عبرت انگیز و نشانه‌‌‌ها، آ‌‌‌ن‌‌‌ها را منع نکرد؛ از کنار قومی گذشتند بتی را که به صورت یک گاو بود می‌‌‌پرستیدند و زمانی که گوساله‌‌‌ی سامری را بر آن صورت دیدند امر بر آن‌‌‌ها مشتبه گشت و گمان کردند همان گاو است. گفتند: ای موسی بتی را برای‌‌‌مان قرار بده که برای او عبادت کنیم همان‌‌‌گونه که این قوم چنین کاری را می‌‌‌کنند. موسی به آن‌‌‌ها گفت: ای قوم شما نسبت به درک عظمت پروردگار جاهلید در حالی که رعایت حق پروردگار بر شما لازم است و شما نمی‌‌‌دانید عبادت هیچ چیزی جز الله تعالی جایز نیست.

۳. ابن تیمیه می‌‌‌گوید: به خاطر غالب شدن جهل و کمی علم و جهل به آثار رسالت در بیشتر متأخرین تکفیر کردن‌‌‌شان به خاطر طلب و درخواست از مردگان جایز نیست تا این‌‌‌که آن چیزی را که رسول الله جآورده با آنچه مخالف آن است، برای‌‌‌شان معلوم شود. [۸۹]

[۸۹] الرد علی البکری