خانه عنکبوت

طریقه مشروع زیارت قبرها

سنت پیامبر خداصبیانگر حرمت ویژه قبر مسلمان است. چون که قبر خانۀ مسلمان مرده است، پس به اتفاق علماء نباید جای نجاسات قرار گیرد، و نیاید زیر پا قرار گیرد، و پایمال شود، و یا تکیه‌گاه ما قرار گیرد. و جمهور علماء می‌گویند نباید قبر مسلمان مجاور کسانی قرار گیرد که افعال و اقوال خبیث آنان اموات را اذیت می‌کند.

و هنگام آمدن نزد قبر سلام بر صاحب قبر و دعاء برای او مستحب است. و هرچه میت فاضلتر باشد، این کار در حق او تاکید شده است.

بریده بن حصیبسگفت: «كان رسول اللهصيعلمهم إذا خرجوا إلى المقابر أن يقول قائلهم: السلام على أهل الديار – وفي لفظ: السلام عليكم أهل الديار – من المؤمنين والمسلمين، وإنّا إن شاء الله بكم لاحقون، نسأل الله لنا ولكم العافية» [۶۸].

«پیامبر خداصبه آنان آموزش می‌داد که هنگام زیارت قبور (یکی از آنان) چنین بگوید: سلام بر اهل این سرزمین – در لفظی دیگر آمده است: سلام بر شما ای اهل این سرزمین – از مؤمنان و مسلمانان، و إن شاء الله ما نیز به شما ملحق می‌شویم، از خداوند خواستارم عافیت را نصیب ما و شما گرداند.

از ابو هریرهسروایت شده است – پیامبر خدا به قبرستان رفت و فرمود: «السلام عليكم دار قوم مؤمنين، وإنّا إن شاء الله بكم لاحقون» [۶٩]. «سلام بر شما ساکنین قبرستان مؤمنین، و إن شاء الله ما نیز به شما ملحق می‌شویم».

از عائشهل در یک حدیث طولانی از پیامبر خداصروایت شده است که فرمودند: «إنَّ جبريل أتاني، فقال: إنَّ ربك يأمرك أن تأتي أهل البقيع فتستغفر لهم، قالت، قلت: كيف أقول يا رسول الله؟ قال: قولي: السلام على أهل الديار من المؤمنين والمسلمين، ويرحم الله المستقدمين منا والمستأخرين، وإنّا إن شاء الله بكم لاحقون» [٧۰]. «جبرئیل نزد من آمد و گفت: پروردگارت به تو امر می‌کند به قبرستان بقیع بروی و برای آنان استغفار کنی، عائشهلمی‌گوید، گفتم: چه کلماتی بر زبان آورم ای پیامبر خداص؟ فرمودند: بگو: سلام بر اهل این سرزمین از مؤمنان و مسلمانان خداوند به پیشینیان و بازماندگانمان رحم کند، و إن ‌شاء الله ما نیز به شما خواهیم پیوست».

در روایتی آمده که عائشهلگفت: «فقدته فإذا هو بالبقيع فقال: السلام عليكم دار قوم مؤمنين، أنتم فرط ونحن بكم لاحقون، اللهم لا تحرمنا أجرهم ولا تفتنا بعدهم» [٧۱].

«پیامبر را گم کردم پس ناگهان متوجه شدم که او در قبرستان بقیع است و فرمود سلام بر شما ای قوم مؤمنین، شما از ما پیشی گرفتید و ما به شما ملحق می‌شویم، پروردگارا ما را از اجر آنها محروم مگردان، و بعد از آنان ما را مبتلا مکن».

در روایتی ابن عباسبمی‌گوید: «مر رسول اللهصبقبور المدينة فأقبل عليهم بوجهه فقال: السلام عليكم يا أهل القبور، يغفر الله لنا ولكم، أنتم سلفنا، ونحن بالأثر» [٧۲].

«روزی پیامبر خداصبر قبرستان مدینه عبور کردند پس رو به آنان کرد و گفت: سلام بر شما ای صاحبان قبرها، خداوند از ما و شما خشنود گردد. شما پیش‌آهنگان مائید، و ما به دنبال شما هستیم».

ابوداود از عثمان بن عفانسروایت می‌کند که گفت: «كان النبيصإذا فرغ من دفن الميت وقف عليه، وقال: استغفروا لأخيكم، وسلوا الله له التثبيت فإنه الآن يُسال» [٧۳].

«پیامبر خدا وقتی از دفن میت فارغ می‌شد بر روی آن می‌ایستاد و می‌گفت: برای برادرتان طلب مغفرت کنید، و از خدا بخواهید او را در جواب سوالات ثابت قدم گرداند، زیرا هم اکنون از او سوال می‌شود.

حدیثی روایت شده است که ابن عبدالبر آن را صحیح می‌داند: «إنهصقال: ما من رجل يمر بقبر الرجل كان يعرفه في الدنيا، فيسلم عليه إلاَّ رد الله عليه روحه، حتى يرد÷».

«پیامبر خداصگفت: هر مردی بر قبر مردی دیگر که در دنیا او را می‌شناخته است عبور کند و به او سلام کند، خداوند روح را به او باز می‌گرداند تا جواب سلامش را بدهد».

این‌ها اعمالی است که پیامبر خداصانجام می‌داد، و به امتش امر کرده است بعد از دفن اموات آن را در قبرستان مسلمانان و هنگام زیارت قبور و مرور بر آنها انجام دهند. سلام به میت مانند سلام کردن به زنده و دعا خواندن برای او است، همانطور که هنگام نماز میت قبل از دفن و یا بعد از آن برای میت دعاء خوانده می‌شود، و ضمن دعاء برای میت، نمازگزاران حاضر و سایر مسلمانان نیز مشمول دعاء می‌گردند. تمام این‌ها و امثالشان از سنت پیامبر خداصو مسلمانان پیشین است.

این موارد کجا و کارهایی که قبرپرستان انجام می‌دهند کجا.

[۶۸] صحیح مسلم ۱/۲۱۸ حدیث (۲۴٩)، و ۲/۶۶٩ حدیث (٩٧۴)، وابن خزیمه، وابن حبان، وابو داود، وسنن نسائی وبیهقی واحمد. [۶٩] مصدر سابق. [٧۰] مصدر سابق. [٧۱] مصدر سابق. [٧۲] مصدر سابق. [٧۳] مستدرک حاکم ۱/۵۲۶ حدیث (۱۳٧۲)، وابو داود ۳/۲۱۵ حدیث (۳۲۲۱).