الوجیز در اصول فقه

تعریف مصلحت مرسله

٢١١- مصلحت به معنیِ جلب منفعت و دفع مفسده است[٢٢٥]، پس مصلحت دارای یک جانب ایجابی، یعنی ایجاد منفعت و یک جانب سلبی، یعنی دفع مفسده است. گاهی هم، مصلحت را فقط بر جانب ایجابی آن اطلاق می‌کنند و بدین ترتیب، دفعِ مفسده مقارن آن می‌گردد، چنان که فقها می‌گویند: «دفع مفسده مقدم بر جلب مصلحت است»[٢٢٦].

٢١٢- برخی از مصالح هستند که شارع اعتبارشان را اعلام کرده است و برخی دیگر هستند که الغایشان اعلام کرده و بعضی مصالح هم وجود دارد که شارع در مورد آن‌ها سکوت کرده است؛ مورد اول را، مصالح معتبر و مورد دوم را، مصالحِ ملغی و مورد سوم را، مصالح مرسَله می‌نامند.

[٢٢٥]- المستصفی، ٢/ ١٣٩.

[٢٢٦]- المصلحة فی التشریع الإسلامی، مصطفی زید، ص ٢٠.