یک اندرز عمومی
۱- بر تمام مسلمانان، چه مربیان، چه دعوتگران و چه جماعتهای اسلامی واجب است که رسول خدا جرا الگوی خود قرار دهند و در راستای افزایش و توسعه امت اسلامی، دعوت به توحید را در اولویت قرار دهند، سپس به فکر تشکیل جامعهای مسلمان و شایسته باشند؛ زیرا چنانچه شرایط فراهم شود، حاکم و فرمانروایی مسلمان و دادگر که بر اساس کتاب خدا و سنت پیامبرش جحکومت میکند، ظهور خواهد کرد و مسلمانان، عزّت و افتخارشان را باز مییابند.
۲- بر همه مسلمانان، به ویژه دعوتگران لازم است که قبل از درخواست اجرای شریعت از حاکمان، احکام اسلامی را در زندگی خود و خانوادهشان پیاده کنند تا موفقیت بیشتری به دست آورند. چون ما برخی از جماعت اسلامی را دیدهایم که احکام اسلامی را حتی در برخورد با مردم رعایت نمیکنند و اگر حکمی علیه آنان داده شود، آن را نمیپذیرند. البته این کار از سوی برخی افراد، اتفاق افتاده است.
۳- بدون تردید، تلاش برای اجرای احکام قرآن، بر هر مسلمانی واجب است؛ اما این کار با نرمی، حکمت و موعظهی حسنه امکانپذیر است. خداوند در این باره میفرمایند:
﴿ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ﴾[النحل:۱۲۵].
«با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوهای که نیکوتر است مجادله کن.»
۴- برخی از گروههای اسلامی آیهی زیر را برای تکفیر مسلمانان، دستآویز قرار دادهاند:
﴿وَمَن لَّمۡ يَحۡكُم بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡكَٰفِرُونَ ٤٤﴾[المائدة: ۴۴].
«و کسانی که به موجب آنچه خدا نازل کرده است داوری نکنند، آنان بیگمان کافرند.»
ابن عباس میگوید: هر کس به ﴿مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ﴾حکم کند و در عین حال اعتراف نماید که این کار وی، معصیت است، ظالم و فاسق است. «ابن جریر» هم این معنا را پسندیده است. عطاء میگوید: این کار وی کفر اصغر است و باعث خروج انسان از دایرهی اسلام نمیگردد.
(الف) پس هر گاه حاکم و فرمانروایی به حقانیت ﴿مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ﴾اعتراف نماید، اما بر اساس آن حکم نکند، ظالم و فاسق است و باید به نرمی او را نصیحت نمود و برای اصلاح وی دعا کرد.
(ب) اما حاکمی که حکم خدا را انکار میکند یا قانون ساختهی دست بشر را جایگزین آن مینماید و معتقد باشد که آن حکم وضع شده، شایستهتر از حکم خدا است، چنین شخصی کافر، مرتد و خارج از دایره اسلام به شمار میآید. این شخص را نیز، باید با نرمی و ملاطفت نصیحت کرد و در این باره باید به فرمودهی خداوند، خطاب به موسی و هارون، توجّه شود که دستور دادند تا فرعون کافر را ـ که ادعای ربوبیت میکرد ـ نصیحت کنند:
﴿ٱذۡهَبَآ إِلَىٰ فِرۡعَوۡنَ إِنَّهُۥ طَغَىٰ ٤٣ فَقُولَا لَهُۥ قَوۡلٗا لَّيِّنٗا لَّعَلَّهُۥ يَتَذَكَّرُ أَوۡ يَخۡشَىٰ ٤٤﴾[طه:۴۳-۴۴].
«به سوی فرعون بروید که سرکشی کرده است، سپس به نرمی با او سخن بگویید شاید که پند پذیرد یا بترسد.»
۵- دعوتگران باید در مسیر تشکیل حکومت اسلامی شکیبا باشند و به تبعیت از رسول گرامی جدر مقابل مصیبتها مقاوم باشند و همواره مردم را به سوی توحید خدای بیهمتا و عبادت او، دعا، تضرع به درگاه او، و جهاد در راه حاکمیت بخشیدن به دین وی، فراخوانند؛ تا جامعهی شایستهای شکل گیرد که در تمام امور زندگی، کتاب خدا و سنت رسولش را سرلوحه خویش قرار دهد.