۱- بیم و امید
معلّمان باید ترس از خداوند متعال را در دل دانشآموزان به وجود بیاورند؛ زیرا خداوند بر کسانی که از فرمان او سرپیچی میکنند و فرایض را انجام نمیدهند، سخت کیفر است؛ و گناهکاران را به آتش سوزان در روز قیامت تهدید نموده است؛ آتشی که گرمای آن از آتش این دنیا به مراتب بیشتر است.
در مقابل، خداوند متعال مؤمنان و فرمانبردارانی را که به ادای حقوق خداوند میپردازند، وعدهی بهشت پهناوری داده است که رودخانهها، درختان، میوهها و حوریان بهشتی و دیگر نعمتهای جاودان در آن وجود دارد. آیات و احادیث فراوانی وجود دارد که خوف و رجا و بیم و امید را با هم مطرح میکند. از جمله:
(الف) ﴿۞نَبِّئۡ عِبَادِيٓ أَنِّيٓ أَنَا ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ٤٩ وَأَنَّ عَذَابِي هُوَ ٱلۡعَذَابُ ٱلۡأَلِيمُ ٥٠﴾[الحجر: ۴٩-۵۰].
«ای پیامبر ج، به بندگان من خبر بده که منم آمرزندهی مهربان و این که عذاب من، عذابی است دردناک.»
﴿وَلَا تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ بَعۡدَ إِصۡلَٰحِهَا وَٱدۡعُوهُ خَوۡفٗا وَطَمَعًاۚ﴾[الأعراف: ۵۶].
«و در زمین، پس از اصلاح آن فساد مکنید، و با بیم و امید او را بخوانید.»
خداوند متعال در این آیه به بندگانش فرمان میدهد که او را به خاطر ترس از آتش دوزخ و امید رفتن به بهشت بخوانند تا انسان مسلمان پیوسته میان بیم و امید زندگی کند، و این چنین رفتار و اخلاق دانشآموز اصلاح میشود.
(ب) در حدیث آمده است که پیامبر جفرموند:
«اللهمّ إنيّ أسئلك الجنّة، وأعوذ بك من النّار»«صحیح رواه ابوداود»
«خدایا، از تو میخواهم که مرا به بهشت ببری، و از آتش دوزخ به تو پناه میبرم.»
آیات و حدیث فوق، پاسخ به صوفیانی است که میگویند: آنها خدا را به خاطر امید به بهشت و ترس از آتش جهنم پرستش نمیکنند؛ گویی که آنها اصلاً قرآن و حدیث را نخواندهاند.