جبرييل ÷با خود چه آورد؟
رسول اكرم جبعد از مژده‌دادن به عایشه ی صدیقه لآیات ابتدایی سوره‌ی مباركه‌ی نور را كه در آن پاكی و برائت ام‌المؤمنین عایشه صدیقه لنازل شده است، تلاوت فرمود [۱۷].
برای نام‌گذاری این سوره به «نور» می‌توان به چند علت اشاره كرد:
۱) وجود آیه‌ای در این سوره كه خداوند را نور و نوردهنده‌ی آسمان‌ها و زمین و قلوب و درون معرفی كرده است ﴿ٱللَّهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾[النور: ۳۵].
۲) احكام نورانی كه در این سوره ذكر شده از قبیل: آداب ازدواج، طلاق، ورود و خروج از منزل، حجاب و ارتباط با دیگران و... كه رعایت اینها سبب نورانیت زندگانی فردی و اجتماعی می‌گردد [۱۸].
۳) رفع تاریكی و ظلمتی كه بر اثر این تهمت بزرگ به عایشه ی صدیقه لدر مدینه و در قلوب بعضی‌ها حاكم شده بود، این آیات مانند نوری آن تاریكی‌ها را در هم شكست و از لابه‌لای تاریكی بدگمانی‌ها، پاكی و بی‌گناهی عایشه ل نمایان گشت.
هر چند بسیاری از مفسّران اعتقاد دارند از آیه‌ی ۱۱ این سوره مستقیماً به قضیه‌ی افک اشاره دارد، اما رأی برخی نیز بر این است كه از ابتدای سوره تا آیه‌ی ۲۶ در شأن عایشه ی صدیقه لمی‌باشد و خداوند به خاطر همین ماجرا آن احكام را در ابتدای سوره بیان نموده است.
به هر حال از آیه‌ی ۱۱ تا آیه‌ی ۲۶ مستقیماً و صراحتاً به پاكی و برائت عایشه لاشاره دارد كه ترجمه‌ی مختصری از این آیات تقدیم می‌گردد.
واقعه‌ی افک را ناگوار ندانيد
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ جَآءُو بِٱلۡإِفۡكِ عُصۡبَةٞ مِّنكُمۡۚ لَا تَحۡسَبُوهُ شَرّٗا لَّكُمۖ بَلۡ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡۚ لِكُلِّ ٱمۡرِيٕٖ مِّنۡهُم مَّا ٱكۡتَسَبَ مِنَ ٱلۡإِثۡمِۚ وَٱلَّذِي تَوَلَّىٰ كِبۡرَهُۥ مِنۡهُمۡ لَهُۥ عَذَابٌ عَظِيمٞ ١١﴾[النور: ۱۱].
«كسانی كه این تهمت بزرگ را (درباره‌ی عایشه ل ، ام‌المؤمنین) پرداخته و سر هم كرده‌اند، گروهی از خود شما هستند، اما گمان مبرید كه این حادثه برایتان بد است، بلكه این مسئله برایتان خوب است (و خیر شما در آن است؛ چراكه منافقان كوردل از مؤمنان مخلص جدا، و كرامت بیگناهان را پیدا، و عظمت رنجیدگان را هویدا می‌كند. برخی از مسلمانان ساده‌لوح را به خود می‌آورد. آنانی كه دست به چنین گناهی زده‌اند، هر یک به اندازه‌ی شركت در این اتهام، سهم خود را از مسئولیت و مجازات آن خواهند داشت و) هر كدام از آنان به گناه كاری كه كرده است، گرفتار می‌آید، و كسی كه (سر دسته‌ی آنان در این توطئه بود، و) بخش عظیمی از آن را به عهده داشته است، عذاب بزرگ و مجازات سنگینی دارد...».
خداوند سبحان در اولین آیه‌ای كه در مورد ماجرای «افک» نازل فرموده، می‌خواهد دل رسول‌الله ج، خاندان ابوبكر صدّیق سو عایشه ی مظلوم لرا تسلّی دهد و به آنان گوشزد می‌كند كه این واقعه را اصلاً شرّ و ناگوار تصوّر نكنید، چه بسا كارهای شرّی كه پیش شما ناگوار و ناپسند است، سراسر آن خیر و نیكی باشد. پس پروردگار، بهتر حال بندگان و اوضاع آنان را می‌داند.
۱) پروردگار با كلماتی زیبا، مصیبت‌زدگان را دلجویی و تسلّی می‌دهد. پس فرد مؤمن نیز در وقت پیش‌آمدن مشكلی برای مسلمانان، باید از كلمات و جملات زیبا برای دلجویی آنان كار بگیرد و با سخنان خویش موجبات آرامش آنان را فراهم نماید.
۲) ممكن است بسیاری اوقات انسان مسلمان از سوی اطرافیان خویش مورد تهمت قرار گیرد. نباید این را دور از ذهن تصوّر كرد، چه بسا بدترین تهمت‌ها از سوی نزدیكان باشد. پس این كار نباید موجب شود انسان مسلمان خود را از تهمت و شرّ نزدیكان امین بداند و به هر كسی اعتماد كند.
۳) هر نوع پیش‌آمد بدی را شرّ و ناگوار تصوّر نكنید، بلكه شاید در آن خیرهای فراوانی برای خود و اطرافیان نهفته باشد. پس مهم این است كه ارتباط با پروردگار را از دست ندهید و در تمامی اوقات و احوال به او مراجعه نمایید و از او كمک و استعانت طلب كنید.
۴) این واقعه نه تنها برای حضرت عایشه لمایه‌ی سرشكستگی و بدنامی نیست، بلكه عزّت و منزلت ایشان را بیشتر كرد. پس می‌بینیم برای خاندان رسول‌الله جو بیت ابوبكر سو بسیاری از مسلمانان، سراسر خیر بوده است، هر چند روزگارانی حُزن و اندوه و درد و رنج را به همراه داشته است.
۵) هر كسی به اندازه‌ی گناهش سزا می‌بیند. افرادی كه طراحی و رهبری و اجرای نقشه‌های شوم را به عهده دارند، بیشتر از دیگران سزایشان خواهند داد. پس باید جایگاه هر مجرمی را به خوبی دانست و همگی را با يک ديد نگاه نكرد.
[۱۷] آیات ۱۱ الی ۲۶ سوره نور. [۱۸. [ ]) روائع البیان، ج۲، ص ۴.