راهنمای علم تفسیر

3کلمه الله و کلمة تکوی

این مطلب را باید در نظر داشت، که نظریه عموم و اکثر مفسران قرآن، بر پیدایش حضرت عیسی÷ توسط کلمۀ تکوین (کن) یعنی باش است، آنگونه که آفرینش تمام عالم بنابر حکم این کلمه به وقوع پیوسته است.

﴿فَإِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ٦٨﴾[غافر: ۶۸].

«هر گاه چیزی را فرمان دهد می‌گوید: «موجود باش» همان دم موجود می‌شود با وجود امر (کن)».

و بنابراین، حضرت عیسی÷ کلمه الله گفته شده است، پس از این ثابت شد که کلمه الله امر تقدیر خداوندی است، و تصرف در آن با کلمۀ تکوین تعبیر شده است.

و حضرت شاه ولی‌الله محدث دهلوی/می‌گوید: کلمۀ تکوین یعنی تصرف ارادی در عالم [۶۳].

خلاصۀ کلام اینکه: قرآن مجید که حضرت عیسی÷ را به خاطر اینکه، کلام و صفت خداوند هست و قائم به ذات الهی و یا جز ذات الهی و یا خود ذات الهی است کلمه الله نگفته است، بلکه چون او از مادر به روش استثنایی متولد شد و این ولادت دستور تقدیری خداوند بود و بنابر فرمان خدا انجام گرفت، بر آن کلمه الله اطلاق شده است.

اما اینکه: چرا خداوند متعال ولادت حضرت عیسی÷ را حکم تقدیری و یا امر اجرا شده خود دانست و او را با نسبت «روح الله» به خویش منسوب نمود؟

در جواب باید گفت: چون یهودیان حضرت مریم‘و عیسی ÷ را با اتهامات بی‌اساس زنا و حرام‌زاده متهم می‌کردند، خداوند متعال برای برطرف نمودن این تهمت‌ها و ابراز پاکدامنی آن‌ها ولادت او را با حکم تقدیری خویش نسبت داد و بخشش روح را از جانب خود بیان نمود.

و نسبت به حضرت مریم علیها السلام چنین ارشاد فرمود:

﴿وَمَرۡيَمَ ٱبۡنَتَ عِمۡرَٰنَ ٱلَّتِيٓ أَحۡصَنَتۡ فَرۡجَهَا فَنَفَخۡنَا فِيهِ مِن رُّوحِنَا وَصَدَّقَتۡ بِكَلِمَٰتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِۦ وَكَانَتۡ مِنَ ٱلۡقَٰنِتِينَ١٢﴾[التحريم: ۱۲].

«و همچنین به مریم دختر عمران که دامان خود را پاک نگه داشت و ما از روح خود در آن دمیدیم، او کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد و از مطیعان فرمان خدا بود».

***

[۶۳] الفوز الکبیر، بحث شرک، ۱۲.