مقدمۀ مؤلف

قرآن مجید کلام خداوند متعال است، و این نخستین برتری مقام واقعی این کتاب می‌باشد. و برتری و شرافت دیگر آن اینکه تعلیم و تشریح این کتاب بر عهدۀ حضرت محمد ج، سپرده شده است، بنابر اقتضای این دو نسبت بسیار بزرگ می‌بایست قرآن مجید محور و مرکز تمام افکار و توجهات ما می‌بود و در تمام مراحل زندگی مشعل هدایت و رستگاری قرار می‌گرفت.

ولی جای بسیار تأسف است که بسیاری از مسلمانان از دستورات این کتاب مقدس اطلاعی ندارند و آنچه که انسان مؤمن را بسیار اندوهگین می‌کند این است که آن مسلمانان ناآگاه بر بی‌خبری و بی‌علمی از دستورات قرآنی احساس ناراحتی نمی‌کنند.

و آنان این مطلب را فراموش کرده‌اند که قرآن‌های نهاده شده در کمدها و میزهای منازل آن‌ها حامل پیامی نیز هستند و نسبت به مسایل و مشکلات زندگی، راه‌حل‌ها و راهکارهایی دارند و این کتاب به سوی دعوتی مخصوص، انسان‌ها را فرا می‌خواند.

و برخی از مسلمانان از اسلام و قرآن در اذهان خویش چهره‌ای تصور نموده و سعی دارند که آیات قرآنی و دستورات نظام اسلامی را با آن نقشۀ ذهنی خویش تطبیق دهند و هرگز اندیشه و افکار خویش را تابع مقررات قرآن نگردانند.

این هر دو گروه از فهم واقعی قرآن مجید محروم هستند؛

آنان باید بدانند که: آن کتابی که ما بنابر کم سعادتی خویش از آن روی برگردانیده و یا با شیوه‌های نادرست، قصد درک مفاهیم آن را داریم همان نسخۀ کیمیایی است که رهزنان با بهره‌گیری از آن محرم اسرار حضرت جبرئیل÷ شدند.

و آن گنج گرانمایه‌ای است که بادیه‌نشینان با به دست آوردنش دانه‌های مروارید و جواهرات را بی‌ارزش دانستند.

و آن کان علم و حکمتی است که دانشمند و عاقلان زمان در روشنی دستورات آن مراتب و منازل کمال را با ذلت و خوشی پیمودند و در مقابل آن به کوتاهی و ناتوانی عقلی خویش اعتراف کردند.

بنابراین، باید مسلمانان به این کعبۀ مقصود روی آوردند و این آهوی رمیده را به حرم باز گردانند و با پیروی از این کتاب مقدس آسمانی از سیه‌بختی و تیره‌روزی به درآمده و بیدار شوند.

و آنچه در صفحات آینده نگاشته شده به خاطر آن است که مسلمانان بتوانند از قرآن مجید استفادۀ درست را بنمایند و از موانع عدم بهره‌گیری آن با اطلاع شوند و با به کارگیری شیوه‌های درست به نتیجۀ نهایی که همان درک مفاهیم قرآنی است، برسند.

با پیشنهادات ما شاید برخی فکر کنند که ما استفاده بهره‌گیری از مفاهیم قرآن مجید را با شرایط و عواملی، محدود کرده‌ایم ولی خداوند متعال بهتر می‌داند که هدف ما اظهار واقعیت فهم قرآن و خیرخواهی است، صفحات تاریخ اسلامی گواهی می‌دهند که چگونه مسلمانان ناآگاه برای اثبات اهداف شخصی خویش از آیات قرآنی استدلال می‌‌کرده‌اند لیکن با اعتماد و اطمینان کامل می‌توان گفت: آنانی که با اراده و یا بدون قصد، مرتکب چنین اشتباهاتی شده‌اند، هرگز عوامل و شرایط فهم قرآن مجید را رعایت نکرده و هر شخصی بر برداشت و اندیشۀ شخصی خویش از قرآن مجید مطمئن گشته است و اگر کسی می‌خواهد صحت این نظریۀ ما را تصدیق کند به کتاب حجج القرآن رازی مراجعه کند.

بنابراین، مناسب بود که به مشتاقان فهم حقیقی قرآن، راه‌ها و شرایط درک مفاهیم قرآنی نشان داده شود تا با بکارگیری این عوامل برای آنان اسرار و حقایق قرآن مجید حاصل گردد والله ولي التوفیق.

محمداویس نگرامی

دارالعلوم ندوة العلماء لکنوء

۱ سپتامبر ۱٩۶۵