راهنمای علم تفسیر

۱- قرآن مجید

۱- قرآن مجید

نخستین منبع و مأخذ تفسیر قرآن، خود قرآن مجید است؛ زیرا قرآن را خداوند نازل فرموده و به اهداف آن آگاهی و علم کامل دارد و اگر بعضی از آیات آن را بنابر حکمتی در جایی به صورت مجمل و یا مبهم آورده در آیات دیگری آن را تفصیل و رفع ابهام بیان نموده، مثلاً: در آیه ۲ سوره طارق می‌فرماید:

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا ٱلطَّارِقُ٢[الطارق: ۲].

«و تو چه می‌دانی کوبندۀ شب چیست؟!».

و در آیه ۳ آن را تفسیر می‌کند:

﴿ٱلنَّجۡمُ ٱلثَّاقِبُ٣[الطارق: ۳].

«همان ستارۀ درخشان و شکافندۀ تاریکی‌هاست!».

و یا در آیه ۳۰ سوره نازعات می‌فرماید:

﴿وَٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ ذَٰلِكَ دَحَىٰهَآ٣٠[النازعات: ۳۰].

«و زمین را بعد از آن گسترش داد».

و در آیه ۳۱ و ۳۲ «دحها» را تفسیر می‌کند:

﴿أَخۡرَجَ مِنۡهَا مَآءَهَا وَمَرۡعَىٰهَا٣١ وَٱلۡجِبَالَ أَرۡسَىٰهَا٣٢[النازعات: ۳۱-۳۲].

«از آن آب و چراگاهش را بیرون آورد و کوه‌ها را ثابت و محکم نمود».

و هنگامی که فهم آیه ۸۲ سوره انعام:

﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمۡ يَلۡبِسُوٓاْ إِيمَٰنَهُم بِظُلۡمٍ أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلۡأَمۡنُ وَهُم مُّهۡتَدُونَ٨٢[الأنعام: ۸۲].

«آن‌ها که ایمان آوردند و ایمان خود را با ستم نیالودند، ایمنی تنها از آن آن‌هاست، و آن‌ها هدایت‌یافتگانند».

بر اصحاب پیامبر ج دشوار آمد از رسول خدا ج پرسیدند: «أیّنا لم یظلم نفسه»، «چه کسی از ماست که به خویشتن دست کم ظلم نکرده باشد؟!».

پیامبر اکرم ج، در پاسخ آنان قرآن را با قرآن تفسیر نمود و آیه ۱۳ سوره لقمان را تلاوت نمود:

﴿إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ١٣[لقمان: ۱۳].

«همانا شرک ظلم بزرگی است».