مقدمهی مؤلف
الحمد لله رب العالـمين والصلاة والسلام على أشرف الأنبياء والمرسلين نبينّا محمدٍ وعلى آله وصحبه أجمعين وبعد:
قبل از شروع به تألیف این کتاب «القواعد الحسنى في تأويل الرؤى» مدتی زیادی تردید داشتم به خاطر عظمت شأن و منزلت رؤیا، و هم به خاطر اینکه معبّرین بسیاری در این اواخر با اجتهادات مختلف به آن پرداخته بودند. اما بعد از استخاره با خدا و مشورت با علماى بزرگوار و تشویق آنها تصمیم گرفتم که به این موضوع مهم بپردازم. چرا که نه در حالیکه امامانی از اهل حدیث در تصنیفاتشان موضوع مستقلّی را به آن اختصاص دادهاند و پیامبرصبه آن اهتمام ورزیده و بر آن حریص بودهاند. هرگاه رسول اللهصاز نماز صبح فارغ میشد، رو به اصحاب کرده و میفرمود: «هل رأى أحدٌ منكم البارحة رؤيا». [البخاری، ۱۲/۴۵۷].
«آیا کسی از شما شب گذشته خوابی دیده است».
یا میفرمود: «من رأى منكم رؤيا فليقصّها أعُبّرها له». [مسلم: ۳۵/۱۵].
«هرکس از شما خواب دیده بازگوید تا برایش تعبیر کنم».
حرص پیامبرصبر این مسأله در حالیکه وحی بر وی نازل میشد دلالت میکند بر اینکه تعبیر خواب در عصر ما به دلیل قطع وحی و نیاز ما به پیامهای نویددهنده. از اهمیّت بالاتری برخوردار است. ابودرداءسگفته است: از رسول خداصدر مورد این آیه سؤال کردم که خداوند میفرماید: ﴿لَهُمُ ٱلۡبُشۡرَىٰ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِۚ لَا تَبۡدِيلَ لِكَلِمَٰتِ ٱللَّهِۚ ذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ ٦٤﴾[یونس: ۶۴].
«در زندگى دنیا و در آخرت، شاد (و مسرور)ند؛ وعدههاى الهى تخلفناپذیر است! این است آن رستگارى بزرگ».
پیامبرصفرمود: «از روزی که این آیه نازل شده کسی جز تو در مورد آن از من سؤال نکرده است. منظور از بُشری در آیه، رؤیای صالحهای است که آدم خودش میبیند یا به خواب دیده میشود». [سنن ترمذی، ۲۲۷۳، ترمذی میگوید: حدیث حسن است. و آلبانی میگوید: صحیح است. «الصحیحة (۱۷۸۶)» و این حدیث از عبادۀ بن الصامتسنیز با الفاظ دیگر در سنن ترمذی، (۲۲۷۵) روایت شده است]. و پیامبرصفرمود: «لم يبق من النبوّه إلاَّ المبشرات». «از نبوت جز مبشرات چیزى باقى نمانده است. عرض کردند مبشرات چیست؟ فرمود: «رؤیای صالحه است». [صحیح بخاری، ۶۹۹۰، صحیح مسلم، ۶۹۹۰ به روایت ابن عباسب].
و فرمود: «هرگاه آخر زمان نزدیک شد تقریباً خواب مسلمان دروغ از آب در نمیآید». [البخاری، (الجامع ۷۰۱۷) ومسلم، (المسند ۲۲۶۳)].
به همان اندازه که خواب اهمیت زیادی دارد، به وجود آوردن تعبیرکنندگان متخصصینی نیز از اهمیّت بالای برخوردار است.
متخصصینی که رمز و راز رؤیاها را باز کنند، و بر درک و فهم آن رموز و گردآوری عناصر آن، توانائی داشته باشند، و بتوانند خواب را با دنیای واقعی بینندۀ خواب ربط دهند تا معنی کلّی خواب درک گردد، به اضافهی شناختی که بتواند تمام رموز سابق را در برگیرد و آن را به دنیای حاضر پیوند دهد، و همچنین این متخصصین نیاز دارند به اینکه خود را از موانع تعبیر و قید و بند روش معبّرین رها سازند، و این امر میطلبد که تعبیر خواب از زوایای مختلف، و در خلال معانی جدید که قبلاً به کار گرفته نشده، بررسی شود تا این روش بحث، متخصّص را به تصحیح و مرتّب کردن رؤیا رهنمون شود که با حقیقت زندگی ما سازگاری داشته، و با احکام شرعی مخالفت نداشته باشد و این، به هیچ وجه به معنای دعوت به خروج از اقوال معبرین گذشته نیست، بلکه دعوت به نوآوری در روشهای است که کسانی که در علم تعبیر از ما پیشی گرفتهاند، به آن دسترسی پیدا نکردهاند. کسانی که مناسب با زمان و مکان و واقع زندگی خودشان اجتهاد کردهاند.
بنابراین تمنا دارم که هیچکس در طعن به گرایش این کتاب شتاب نکند.
و به بهانۀ اینکه مخالف با چیزی است که بر عموم حاکم است، استفاده از آن را ترک ننماید. چون حکمت گم شدۀ مؤمن است و فقط حق، شایستگی تبعیّت دارد.
آفرین بر این گوینده که میگوید:
وَلستُ بنـاجٍ من مقـالة طاعـن
ولو كنتُ في غارٍ على جبلٍ وعرٍ
ومن ذا الذي ينجو من الناس سالماً
ولو غاب عنهم بين خافِيَتَيْ نسرٍ
از زخم زبان بدگویان نجات پیدا نخواهم کرد، ولو اینکه در غاری در کوه صعب العبور سکنی گزینم. چه کس از «دست و زبان» مردم خلاصی مییابد، ولو اینکه خود را در بین بالهای کرکس مخفی کرده باشد.
وصلى الله وسلّم على نبينا محمدٍ وعلى آله وصحبه