تعداد بهشت‌ها
بسیاری چنین می‌پندارند که بهشت تنها یک بهشت وسیع و پهناور است. در حقیقت چنین نیست بلکه بهشت و بوستان‌های فراوانی وجود دارد و تنها یک بهشت و یک بوستان نیست.
سیوطی از قرطبی و حلیمی نقل می‌کند که در هر بهشت، جایگاه‌ها و مقامات و درجات مختلفی وجود دارد [۳].
علمای بزرگوار درباره تعداد این بوستان‌ها اختلاف نظر دارند. ابن عباسب سخن سنجی می‌کند می‌گوید: هفت بهشت وجود دارد:
دار جلال، دار سلام، بهشت عدن، بهشت (جنت) المأوی، بهشت خلد (برین) جنت الفردوس و بهشت نعیم [۴].
در حالی که امام قرطبی نظرشان این است که آنچه عبدالله ابن عباسبگفته‌اند، اوصاف بهشت است نه بیان اقسام آن، و همانا تعدادش فقط چهارتا می‌باشد و استناد نمود [۵]به حدیثی که ابو موسی اشعریساز رسول خداص روایت می‌کند: دو بوستان طلایی، که ظرف‌هایش و زینتش و آنچه در آن دو است از طلاست، و دو بوستان از نقره که ظرف‌هایش و زینتش و آنچه در آن دو می‌باشد از نقره است، در جنت عدن آنچه که بین مردم و پروردگارشان حجاب شده ردای کبریا است [۶].
در حالی که نظر امام ابن القیم [۷]این است که حدیث مذکور به این اشاره دارد که بهشت دو گونه است، دو بهشت از طلا و دو بهشت از نقره است و این برای کسانی است که تقوای پروردگارشان را پیشه می‌کنند. ﴿وَلِمَنۡ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِۦ جَنَّتَانِ ٤٦﴾[الرحمن: ۴۶]. «و کسى که از ایستادن [در حضور] پروردگارش ترسیده باشد، دو باغ دارد».
از آنجایی که تقوا پیشه‌کنندگان و ترسنده‌گان از پروردگارشان بر دو دسته‌اند: مقربان و یاران دست راست، خداوند برای‌شان این چهار بوستان قرار داد، و ترجیح می‌دهد که آن خائفان در این چهار بهشت مشارکت ندارند، بلکه برای هر کدامشان دو بوستان است.
بنابراین امام ابن القیم نظرشان این است که بهشت بیش از چهار تا می‌باشد. بلکه بوستان‌های بسیاری است و استدلال نموده به حدیث ام حارثه بن سراقهل هنگامی که نزد رسول خداص آمد و درباره سرنوشت فرزندش که در غزوه‌ی بدر شهید شدند از رسول خداص جویا شد، و چنین گفت: ای رسول خدا، شما از قدر و منزلت حارثه نزد من با خبر هستید؟، پس اگر که او در بهشت است صبر پیشه می‌کنم و از خداوند طلب اجر و پاداش می‌نمایم و اگر چنین نباشد، آنگاه می‌بینی چکار می‌کنم؟ رسول اللهص فرمود: وای برتو! مگر نادان شده‌ای، آیا تنها یک بهشت است؟! بهشت‌های بسیاری است و همانا او در جنت الفردوس و در روایتی: در فردوس اعلی می‌باشد [۸].
لذا از این حدیث دانستیم که بهشت عبارت است از باغ‌های گوناگون بسیار که درون بهشت قرار دارد، چنان چه در قرآن آمده: ﴿إِنَّ ٱلۡمُتَّقِينَ فِي جَنَّٰتٖ وَنَهَرٖ ٥٤﴾[القمر: ۵۴]. «بى‌گمان پرهیزگاران در باغ‌ها و [در جوار] جویباران خواهند بود».
[۳] البدور السافرة فی أمور الآخرة (ص ۴۸۰). [۴] التذکرة فی أحوال الموتی والآخرة، قرطبی(۲/۳۴۹ ). [۵] همان سابق. [۶] مسند امام احمد (۲۴/۱۹۱ الفتح الربانی) صحیح بخاری (۴۸۷۸) وصحیح مسلم(۱۸۰) وترمذی(۲۵۲۸) وابن ماجه (۱۸۶). [۷] حاوی الأرواح، ابن قیم (ص ۱۵۰). [۸] صحیح بخاری (۶۵۵۰).