چرا بهشت درجات و مراتب دارد؟
همانگونه که مردم در دنیا از نظر مقام و منزلت متفاوت هستند، به همین صورت در آخرت در مراتب و درجات مختلف هستند، هرکس به اندازه اعمال صالحش، خداوند می‌فرماید: ﴿ٱنظُرۡ كَيۡفَ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۚ وَلَلۡأٓخِرَةُ أَكۡبَرُ دَرَجَٰتٖ وَأَكۡبَرُ تَفۡضِيلٗا ٢١﴾[الإسراء: ۲۱]. «بنگر چگونه برخى از آنان را بر برخى [دیگر] برترى دادیم و بى‌گمان آخرت [به اعتبار] مراتب افزونتر و در افزوندهى بزرگ‌تر است».
به درستی که بسیاری از مردم به خطا رفته‌اند هنگامی که احادیث رجا و امید را خواندند بر آن‌ها اعتماد و اکتفا کردند، آنان این احادیث را درست نفهمیدند، و به سوی اعمال صالح سبقت نجستند تا اینکه به درجات عالی بهشت بالا بروند.
برخی از این حدیث: «کسی که لا إله إلا الله و محمد رسول الله بگوید، خداوند آتش را بر وی حرام گردانیده است» [۳۷]. چنین فهمیدند که تنها شهادتین کافی است یا فقط بجا آوردن ارکان پنج گانه اسلام کفایت می‌کند، و بدین خاطر سایر اعمال نیکو که برای رفع درجات در بهشت تشریع شده را رها کردند.
معاذ بن جبلس می‌گوید: شنیدم که رسول خداص فرمود: «هرکس که روزه رمضان را بگیرد و نماز را بخواند و حج را ادا کند (راوی می‌گوید: نمی‌دانم زکات را ذکر کرد یا خیر) مگر آنکه خداوند بر خود لازم گرداند که گناهان او را ببخشد، خواه در را خدا هجرت نماید یا اینکه در سرزمینی که متولد شده بماند» معاذ می‌گوید: عرض کردم آیا مردم را از این آگاه نسازم. رسول خداص فرمود: «بگذار مردم عمل انجام دهند، زیرا که در بهشت صد درجه و مرتبه وجود دارد که ما بین هردو درجه (و مرتبه ) به اندازه ما بین آسمان و زمین است» [۳۸].
در روایت بخاری آمده: «خداوند آن‌ها را برای مجاهدان فی سبیل الله مهیا نموده است» [۳۹].
بنابراین حدیث رسول الله «بگذار مردم عمل را انجام دهند» یعنی بگذار مردم اعمال صالح انجام بدهند تا به سبب آن اعمال به درجات عالی در بهشت برسند و این امر خیلی مهمی است که بسیاری از مردم از آن غفلت می‌کنند و تنها به احادیث رجا و امید دل خوش می‌کنند و در انجام اعمال نیکو و خیر از یکدیگر سبقت نمی‌جویند بدین خاطر نیکی هایشان کم می‌شود و در نتیجه شایسته درجات و مراتب عالی در بهشت نمی‌گردند.
جای تعجب اینجاست که برخی از مردم اگر یکی از خویشاوند و همکارانشان بر وی پیشی بگیرد که مقداری حقوقش بیشتر باشد یا دارای مقام و منصب بالا تر باشد او دلتنگ و ناراحت می‌گردد و زندگی را بر خود تلخ می‌گرداند و کوشش می‌نماید که با او رقابت کند و از وی سبقت بگیرد در حالی این احساس و سبقت‌جویی را در باره کسانی که در طاعت و اعمال صالح و نیک از وی پیشی گرفته‌اند یافت نمی‌شود. آیا بر درجات و مراتب زایل دنیا از هم سبقت می‌گیریم و درجات و مراتب جاودان بهشت را رها می‌سازیم؟!
هر کارمندی سعی و تلاش دارد که مقام و پستش در جامعه بالاتر باشد تا اینکه در نعمت و آسایش زندگی کند، بدین خاطر گاهی در مسابقه‌های در مجال کارش شرکت می‌کند، یا برای بدست آوردن مدارک عالی دوری از خانواده‌اش را تحمل می‌کند و همیشه خواهان پیشرفت و ترقی می‌باشد تا مرتبه‌اش و همچنین حقوقش بیشتر گردد و در نتیجه مکان و منزلت او در جامعه بالا برود. با وجود اینکه این شغل و کار و کرسی و پست همه این چیزها ی که برای آن تلاش می‌کنند جاودان نیست بلکه لذت‌ها و نعمت‌های زود گذر است و چه بسا پیش از بدست آوردنش اجلش فرا رسد لیکن طمع و آرزو‌های انسان در دنیا اینچنین است در حالی که فرد مؤمن باید زیرک و دانا باشد و تمام کوشش و سعی خود را برای بلند نمودن مقام و درجات خویش در بهشت بکار ببرد زیرا که درآنجا همیشه جاودان می‌ماند و با بلندی درجات به نعمت و ملکش افزوده می‌گردد و در نتیجه لذت و سعادتش افزون می‌شود.
[۳۷] مسند احمد (۱/۴۷) ومسلم (۲۹) وترمذی (۲۶۳۸). [۳۸] سنن ترمذی (۲۵۳۰). [۳۹] صحیح بخاری (۲۷۹۰).