۳۵۴۳- دیدگاه برتر
برترین سخن از دیدگاه مؤلف [دکتر زیدان] این است که امام (خلیفه یا ولی امر) میتواند به مباح فرمان دهد و همچنین از مباح نهی کند. و بر هر زن و مرد مسلمانی در هر دو حالت، امر و نهی، پیروی از امام واجب است و دلیل آن به شرح زیر است:
۱- سیره خلفای راشدین: از عمربن خطاب سنقل شده که، ایشان از خوردن گوشت دو روز متوالی نهی کرده بود و نیز کوچ بزرگان مهاجر را از مدینه، جز با اجازه خودش منع نموده بود.
حضرت عثمان بن عفان سبه نوشتن مصحف به گونهای یکسان و واحد و اجتماع مسلمانان بر آن و سوزاندن مصاحف دیگر فرمان داد. اگرچه قرآن با هفت روایت نازل شده بود و تلاوت آن با هر یک از این هفت قرائت مباح بود، اما حضرت عثمان سباور داشت، رها کردن چنین کار مباحی به اختلاف و تفرقه میانجامد و این موضوع، سبب ضرر عمومی میشود حضرت عثمان س، با این کارش ضرر بزرگی را از بین برد [۳۵۶].
۲- کاسانی گفته است: «پیروی از امام در کارهایی که امر به معصیت نباشد، واجب است» [۳۵٧]. و مباح معصیت نیست و پیروی از آن واجب است.
۳- بنابر اصل «سد ذرائع» که اصلی صحیح و پذیرفته شده است گاهی در اصل مباح، عارضهای روی میدهد ـ البته هرگاه مقدمهای بر حرام شرعی باشد ـ و آن را به حرام تبدیل میگرداند. همچنین تمامی مباحث، وسیلهای برای امر مطلوب شرعی میباشد که حکم آن به مباح سرایت میکند. امام شاطبی در این باره گفته است: «هرگاه مباح، منجر به ارتکاب حرام شود از باب سد ذرائع حرام میگردد، و هرگاه به امری غیرمباح منجر شود حکمش همان حکم غیرمباح خواهد بود» [۳۵۸].
[۳۵۶] الاباحة عندالاصولیین و الفقهاء، استاذ محمد سلام مدکور، ص ۳۱۵. [۳۵٧] البدائع، کاسانی، حنفی، ج ٧، ص ۱۴۰. [۳۵۸] الموافقات، شاطبی، ج ۱، ص ۱۱۴-۱۱۳.