۳۵۶۳- دوم) شرایط محتسب علیه
محتسب علیه، انسانی است که کاری را که احتساب در آن جایز یا واجب است، انجام دهد به شرط اینکه کار ممنوع در حق او منکر باشد، هر چند در حق او گناه به حساب نیاید اما از لحاظ معنوی و دینی بازخواست میگردد؛ به همین سبب شرط نیست که محتسب علیه بالغ و عاقل باشد. زیرا انسان مجنون وقتی که تصمیم به زنا، و کودک غیرممیز وقتی که تصمیم به نوشیدن شراب بگیرند، از انجام آنها منع میگردند و کار صبی و مجنون معصیت به شمار نمیآید؛ اما هر دو برای انجام این کار محاسبه و بازخواست خواهند شد [۳۸۳].
[۳۸۳] احیاء علومالدین، غزالی، ج ۲، ص ۲۸٧.