گردنبند گرانبها در تخریج احادیث وصیّت پیامبر برای امیرالمؤمنین

طریقه اول: ابو سعید خدری از سلمان فارسی س:

این حدیث را حافظ طبرانی در (المعجم الکبیر) [۵۳] آورده و می‌گوید: محمد بن عبدالله حضرمی از ابراهیم بن حسن ثعلبی [۵۴]، از یحیی بن یعلی، از ناصح بن عبدالله، از سماک بن حرب، از ابو سعید خدری، از سلمان برای ما روایت کرده که گفته: قلت: يا رسول الله، إن لكل نبي وصيًّا فمن وصيُّك؟ فسكت عني، فلما كان بعد رآني، فقال: يا سلمان! فأسرعت إليه قلت: لبيك، قال: «تعلم من وصي موسى؟» قلت: نعم يوشع بن نون، قال: «لم؟»، قلت: لأنه كان أعلمهم، قال: «فان وصيي وموضع سري، وخير من أترك بعدي، وينجز عدتي، ويقضي ديني، علي بن أبي طالب». «گفتم: ای رسول الله! هر پیامبری وصیی دارد، چه کسی وصی شما است؟ در جواب سوالم سکوت کرد، پس چون دید دور شدم گفت: ای سلمان! پس به سرعت به‌سوی آن حضرت رفتم و گفتم: گوش به فرمانم. گفت: «آیا می‌دانی وصی موسی چه کسی بود»؟ گفتم: بلی، یوشع بن نون بود. گفت: «برای چه»؟. گفتم: چون از همه آگاه‌تر بود. گفت: «همانا وصی و شخص مورد اعتماد من، و بهترین کسی‌که بعد از خود بجای می‌گذارم، و وعده‌هایم را اجرا می‌کند، و قرض‌های من را می‌پردازد، علی ابن ابیطالب است».

ابو القاسم می‌گوید: «قول وی: وصیی، یعنی این که پیامبر او را جانشین خود در خانواده‌اش قرار داد نه برای خلافت. و قول او: «خیر من أترك بعدي» بهترین کسی‌که بعد از خود ترک می‌نمایم، یعنی از اهل بیت آن حضرت ج».

می‌گویم: لیکن سند این حدیث صحیح نیست، اسناد آن جداً ضعیف می‌باشد، و در آن دو علت وجود دارد:

علت اول: ناصح بن عبدالله مُحَلِّمی کوفی، دوست و همنشین سماک بن حرب است که از نظر حدیث ضعیف و یاوه‏گو است [۵۵].

علت دوم: یحیی بن یعلی قطوانی است، امام بخاری در باره وی می‌گوید: مضطرب الحدیث است، کنیه او: ابو زکریا است، حدیث را فراموش می‌کرد» [۵۶]، و ابو حاتم رازی در باره وی می‌گوید: «اهل کوفه است، و قوی نیست، و ضعیف الحدیث می‌باشد» [۵۷].

[۵۳] (۶/ ۲۲۱). [۵۴] بعضی به‌جای ثعلبی تغلبی را ضبط کرده‌اند- ابن ابی حاتم می‌گوید: در باره او از پدرم سوال کردم گفت: «شيخ است» و ابن حبان وی را در کتاب (الثقات) خود آورده است. نگا: الجرح والتعدیل (۲/ ۹۲)، والثقات (۸/ ۸۰). [۵۵] تهذیب الکمال: (۲۹/ ۲۶۱). [۵۶] التأریخ الأوسط: (۲/ ۱۸۳). [۵۷] الجرح والتعدیل: (۹/ ۱۹۶).