طريق چهارم: انس بن مالك از سلمان ب
قطیعی در زوائدش بر (فضائل الصحابه) [۷۰]، و ازدی [۷۱]، و ابن الجوزی در (الموضوعات) [۷۲] از هیثم بن خلف روایت کردند که گفته، محمد بن ابو عمر دوری [۷۳] برای ما روایت کرد و گفت: شاذان [۷۴] برای ما روایت کرد و گفت: جعفر بن زیاد [۷۵] از مطر، از انس ـ یعنی ابن مالک برای ما روایت کرد که گفته: «قلنا لسلمان: سل النبي ج من وصيه؟ فقال له سلمان: يا رسول الله! من وصيك؟ فقال: «يا سلمان، من كان وصي موسى؟»، فقال: يوشع بن نون، قال: «فإن وصيي ووارثي، يقضي ديني وينجز موعدي، علي بن ابي طالب». به سلمان گفتیم: از پیامبر ج سوال کن چه کسی وصی او است؟ سلمان به آن حضرت ج گفت: ای رسول خدا! وصی شما کیست؟ پیامبر گفت: «ای سلمان! چه کسی وصی موسی بود؟» سلمان گفت: یوشع بن نون. پیامبر ج گفت: «همانا وصی من، و وارث من که قرض‌های من را بپردازد و وعده‌هایم را به سرعت تحقق بخشد، علی بن ابی طالب است». این لفظ از قطیعی است.
می‌گویم: این اسناد بسیار ضعیف است، در آن یکی از متروکین است که مطر بن میمون می‌باشد، و حافظ ابن حجر در مورد او می‌گوید: «او متروک است» [۷۶].
و هم چنین مطر بن میمون یک دفعه این حدیث را روایت کرده و آن را در مسند أنس قرار داده است. ابن عدی در (الکامل) [۷۷]، و ابن حبان در (المجروحین) [۷۸] از عبیدالله بن موسی روایت کرده‌اند که گفته: مطر الإسکاف از أنس برای ما روایت کرد که گفته: رسول الله ج فرمود: «علي أخي، و صاحبی، وابن عمي، وخير من أترك بعدي، يقضي ديني، وينجز موعدي». «علی برادرم و همراهم، پسر عمویم، و بهترین کسی است که بعد از خود بجای می‌گذارم، وی قرض‌های من را می‌پردازد، و به سرعت وعده‌هایم را به انجام می‌رساند».
وی گفت: به مطر گفتم: انس را کجا دیدی؟ گفت در حدیبیه.
روایت ابن حبان به این لفظ آمده است: «إن أخي ووزيري، وخليفتي في أهلي، وخير من أترك بعدي، يقضي ديني وينجز موعدي علي بن أبي طالب». «همانا برادرم و وزیرم، و جانشینم در میان خانواده‌ام، و بهترین کسی‌که بعد از خود بجای می‌گذارم، که قرض من را ادا می‌کند، و وعده‌هایم را به اجرا در می‌آورد، علی بن ابی طالب است».
در اسناد این حدیث مطر بن میمون هست که متروک الحدیث می‌باشد، حافظ ذهبی درباره او می‌گوید: «گفتم: متهم به این..... مطر است، زیرا عبیدالله ثقه و شیعی است، و لیکن با روایت این افترا و بهتان گناهکار می‌باشد» [۷۹].
و عقیلی در (الضعفاء) [۸۰]، و از طریق وی ابن عساکر در (تاریخش) [۸۱] روایت کرده که گفته: پدر بزرگم برایم روایت کرد و گفت: عبدالعزیز بن الخطاب کوفی برای ما روایت کرد و گفت: علی بن هاشم از مطر بن ابی خالد، از أنس، از سلیمان برای ما روایت کرد که گفته: رسول الله ج فرمودند: «إنَّ أخي وخلیفتي في أهلي، علي بن أبي طالب». «همانا برادرم و جانشینم در خانواده‌ام، علی بن ابی‌طالب است».
ابوبکر گفته: «گمان کنم انس س از سلمان س روایت روایت کرده است». یعنی (سلمان) است و (سلیمان) به حرف یاء نیست.
و در اسناد این حدیث مطر بن خالد وجود دارد که قبلاً درباره او مطالبی بیان گردید؛ لیکن به اسناد دیگری غیر از طریق مطر اطلاع یافتم که در آن خوشحالی نیست.
ابن حبان در (المجروحین) [۸۲]، و از طریق وی ابن جوزی در (الموضوعات) [۸۳] آورده که گفته: عبدالله بن محمود بن سلیمان برای ما روایت کرد و گفت: علاء بن عمران از خالد بن عبید العتکی، از انس بن مالک، از سلمان برای ما روایت کرد که گفته: نبی ج فرمودند: «هذا وصیی، وموضع سري، وخیر من أترك بعدي». «این وصی من، و موضع سرّ من، و بهترین کسی است که بعد از خود بجای می‌گذارم».
می‌گویم: در اسناد این حدیث خالد بن عبید عتکی وجود دارد که از انس بن مالک نسخه ساخته شده‌ای را روایت می‌کند. و حافظ ابن حجر درباره او می‌گوید: «هر چند بزرگوار است اما متروک الحدیث می‌باشد» [۸۴].
[۷۰] (۲/۶۱۵ ۹،(شماره ۱۰۵۲). [۷۱] همانگونه که در لالی مصنوعه آمده: (۱/۳۵۸). [۷۲] (۲/۱۴۷). [۷۳] وی شرح حالی دارد، در جرح وتعدیل: (۷/۲۳۶). و تاریخ بغداد:(۲/۲۸۵). [۷۴] نزد ازدی و ابن جوزی نام او واضح آمده که او همان اسود ابن عامر ابن شاذان است. [۷۵] او احمر است [۷۶] التقریب: (اقم: ۶۷۴۸). [۷۷] (۶/ ۳۹۷). [۷۸] (۳/ ۵). [۷۹] المیزان: (۴/ ۱۲۸). [۸۰] (۴/ ۲۵۲). [۸۱] (۴۲/ ۴۳). [۸۲] (۱/ ۲۷۹). [۸۳] (۲/ ۱۴۸). [۸۴] التقریب: (رقم: ۱۶۶۴).