٢) ربانیبودن منبع و برنامه
در بارۀ معنای نخست ربانیت یعنی ربانیبودن هدف و مقصد و نکات و موارد مربوط به آن سخن گفتیم و معنای دیگر باقی مانده است، یعنی: ربانیبودن منبع و برنامه که مقصودمان از آن این است که برنامهای را که دین اسلام برای دستیابی به آرمانها و اهداف خود ترسیم نموده است، برنامهای است کاملاً ربانی و خدایی، چرا که منبع آن سروش ربانی و پیام خداوند است، خطاب به آخرینِ پیامبرانش یعنی محمد ج.
این برنامه پاسخ و نتیجۀ خواست یک فرد یا یک خاندان یا یک طبقه یا یک حزب و یا یک ملت نیست، بلکه فقط نتیجۀ خواست خداوند است و بس. خدایی که خواست وی در فرستادن این برنامه، هدایت و روشنگری، آشکارساختن حقایق و مژدهرسانی، و بهبودی و شفا و رحمت برای بندگانش میباشد. همچنانکه خداوند خطاب به خود آنان میفرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَكُم بُرۡهَٰنٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَأَنزَلۡنَآ إِلَيۡكُمۡ نُورٗا مُّبِينٗا ١٧٤﴾ [النساء: ١٧٤].
«ای مردم! از سوی پروردگارتان حجتی به نزدتان آمده است (که محمد است و او با سیرت عملی و دعوت تشریعی خود، حقیقت ایمان را برایتان روشن میسازد، و مؤید به معجزات الهی است) و به سویتان نور روشنگر و آشکاری فرستادهایم (که قرآن است و همچون نور با پرتو خود راه را روشن و به سوی نجات رهنمودتان میسازد)».
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدۡ جَآءَتۡكُم مَّوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَشِفَآءٞ لِّمَا فِي ٱلصُّدُورِ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ ٥٧﴾ [یونس: ٥٧].
«ای مردمان! از سوی پروردگارتان برای شما اندرزی (جهت رهنمود زندگی) و درمانی برای چیزهایی که در سینههاست (همچون کفر و نفاق و کینه و ستم و دشمنی با حق و حقیقت) آمده است (که قرآن نام دارد) و هدایت و رحمت برای مؤمنان است».
و خطاب به پیامآورش میفرماید:
﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ ١٠٧﴾ [الأنبیاء: ١٠٧].
«ما تو را جز به عنوان رحمت برای تمامی ساکنان جهان روانه نساختهایم».
﴿وَنَزَّلۡنَا عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ تِبۡيَٰنٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ وَهُدٗى وَرَحۡمَةٗ وَبُشۡرَىٰ لِلۡمُسۡلِمِينَ﴾ [النحل: ٨٩].
«و ما این کتاب را بر تو نازل کردهایم که بیانگر همه چیز (امور دین مورد نیاز مردم) و وسیلۀ هدایت و مایۀ رحمت و مژدهرسان مسلمانان (به نعمت جاویدن یزدان) است».
﴿كِتَٰبٌ أَنزَلۡنَٰهُ إِلَيۡكَ لِتُخۡرِجَ ٱلنَّاسَ مِنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ بِإِذۡنِ رَبِّهِمۡ إِلَىٰ صِرَٰطِ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡحَمِيدِ﴾ [إبراهیم: ١].
«(این قرآن) کتابی است که آن را برای تو فرستادهایم تا اینکه مردمان را (در پرتو تعلیمات آن) با توفیق و تفضل پروردگارشان، از تاریکیها (و گمراهیهای کفر و نادانی) به سوی نور (و روشنایی ایمان و دانایی) بیرون بیاوری، (یعنی که) به راه خدای چیرۀ ستوده (درآوری)».