أذکار خواب
۹۹- هنگام خوابیدن دو دستش را همانند دعا کنار هم قرار دهد و سوره‌هاى زیر را بخواند و در آن بدمد، سپس دو دستش را تا جایى که مى‌رسد به بدنش بمالد، و این کار را از سر و صورت و قسمت جلوى بدن آغاز نماید و آن را سه بار تکرار کند.
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[الإخلاص ۱ - ۴].
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ١ مِن شَرِّ مَا خَلَقَ٢ وَمِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ٣ وَمِن شَرِّ ٱلنَّفَّٰثَٰتِ فِي ٱلۡعُقَدِ٤ وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ٥﴾[الفلق ۱ ـ ۵].
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١ مَلِكِ ٱلنَّاسِ٢ إِلَٰهِ ٱلنَّاسِ٣ مِن شَرِّ ٱلۡوَسۡوَاسِ ٱلۡخَنَّاسِ٤ ٱلَّذِي يُوَسۡوِسُ فِي صُدُورِ ٱلنَّاسِ٥ مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦﴾ [۱۳۱].[الناس ۱ ـ ۶].
توجّه: ترجمۀ آیات گذشته در قسمت ۷۰ بیان شد.
۱۰۰- ﴿ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُۚ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَلَا نَوۡمٞۚ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِۗ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦۚ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَۚ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۖ وَلَا ئَُودُهُۥ حِفۡظُهُمَاۚ وَهُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ٢٥٥﴾ [۱۳۲]. [البقرة: ۲۵۵].
ترجمۀ آیه در قسمت ۷۰ بیان شد.
۱۰۱- ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۚ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَكُتُبِهِۦ وَرُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦۚ وَقَالُواْ سَمِعۡنَا وَأَطَعۡنَاۖ غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ٢٨٥ لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَاۚ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَعَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَاۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦۖ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآۚ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ٢٨٦﴾ [۱۳۳]. [البقرة: ۲۸۵-۲۸۶].
«پیامبر و مؤمنان به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ایمان آوردند، همه به خدا، فرشتگان او و کتاب‌هاى وى و پیغمبرانش ایمان آوردند «و می‌گویند»: میان هیچ یک از پیامبران او فرق نمی‌گذاریم و شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! آمرزش تو را می‌خواهیم و بازگشت (همه) به سوى تو است».
«خداوند بـه هیچ کس جز به اندازۀ توانائیش تکلیف نمى‌کند، هر کار «خوبى» را انجام دهد براى خود انجام داده، و هر کار «بدى که» بکند به زیان خود کرده است. پروردگارا! اگر ما فراموش کردیم یا به خطا رفتیم، ما را «بدان» مگیر. پروردگارا! بار سنگین را بر ما مگذار، آنچنان که بر کسانى که پیش از ما بودند، گذاشتى. پروردگارا! آنچه را که طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرر مدار، و ما را ببخش، و گناهان ما را بپوشان، و مشمول رحمت خود قرار ده، تو مولى و سرپرست مائى، پس ما را بر کافران پیروز گردان».
۱۰۲- اگر یکى از شما از بسترش برخاست و دوباره به آن برگشت، جایش را جاروب ( و وارسی) کند؛ زیرا او نمی‌داند که پس از رفتنش چه چیزى بر سر بسترش آمده است و این دعا را بخواند:
«بِاسْمِكَ رَبِّيْ وَضَعْتُ جَنْبِيْ، وَبِكَ أَرْفَعُهُ، فَإِنْ أَمْسَكْتَ نَفْسِيْ فَارْحَمْهَا، وَإِنْ أَرْسَلْتَهَا فَاحْفَظْهَا بِمَا تَحْفَظُ بِهِ عِبَادَكَ الصَّالِحِيْنَ» [۱۳۴].
«پروردگارا! به نام تو پهلوى خود را بر زمین نهادم، و به کمک تو آن را از زمین، بلند می‌کنم، اگر در حالت خواب روح مرا قبض کردى، آن را ببخشاى، و اگر دوباره به او اجازۀ زندگى دادى، از آن محافظت فرما، همچنان که از بندگان نیکت محافظت کنى».
۱۰۳- «اللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَ نَفْسِيْ وَأَنْتَ تَوَفَّاهَا، لَكَ مَمَاتُهَا وَمَحْيَاهَا، إِنْ أَحْيَيْتَهَا فَاحْفِظْهَا، وَإِنْ أَمَتَّهَا فَاغْفِرْ لَهَا، اللَّهُمَّ إِنِّيْ أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ» [۱۳۵].
«بار الها! تو جان مرا آفریدى، و تو آن را دوباره پس می‌گیرى، مرگ و زندگى آن بدست تو است. الهى! اگر زنده اش نگهداشتى، از او محافظت کن، و اگر آن را میراندى، پس مورد آمرزش قرار ده. الهى! من از تو عافیت می‌خواهم».
۱۰۴- زمانى که رسول الله جمی‌خواست بخوابد، دست راستش را زیر گونه‌اش قرار می‌داد و این دعا را سه بار می‌خواند:
«اللَّهُمَّ قِنِيْ عَذَابَكَ يَوْمَ تَبْعَثُ عِبَادَكَ» [۱۳۶].
«الهى! روزى که بندگانت را حشر می‌کنى، مرا از عذابت نجادت ده». [سه مرتبه خوانده می‌شود].
۱۰۵- «بِاسْمِكَ اللَّهُمَّ أَمُوْتُ وَأَحْيَا» [۱۳۷].
«خـدایا! با نـام تـو مى‌میرم (مى‌خوابم) و با نـام تـو زنده می‌شوم [بیدار می‌شوم]».
۱۰۶- «سُبْحَانَ اللهِ [۳۳], وَالْحَمْدُ ِللهِ [۳۳], وَاللهُ أَكْبَرُ [۳۴]» [۱۳۸].
۱۰۷- «اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ وَرَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِيْمِ، رَبَّنَا وَرَبَّ كُلِّ شَيْءٍ، فَالِقَ الْحَبِّ وَالنَّوَى، وَمُنْزِلَ التَّوْرَاةِ وَاْلإِنْجِيْلِ وَالْفُرْقَانِ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْءٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهِ. اللَّهُمَّ أَنْتَ اْلأَوَّلُ فَلَيْسَ قَبْلَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الآخِرُ فَلَيْسَ بَعْدَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الظَّاهِرُ فَلَيْسَ فَوْقَكَ شَيْءٌ، وَأَنْتَ الْبَاطِنُ فَلَيْسَ دُوْنَكَ شَيْءٌ، اقْضِ عَنَّا الدَّيْنَ وَأَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ» [۱۳۹].
«الهى! پروردگار آسمانها و زمین، و پروردگار عرش بزرگ، پروردگار ما و همۀ چیز، شکافندۀ دانه و هسته، و فرود آورندۀ تـورات و انجـیل و فـرقان، از شرّ هـر آنچـه که پیشانی‌اش در دست تو است به تو پناه می‌برم. الهى! توئى اول، قبل از تو چیزى نیست. و توئى آخر، بعد از تو چیزى نیست. تو آشکارى، و هیچ چیز آشکارتر از تو نیست. تو پنهانى، و هیچ چیز پنهان تر از تو نیست. الهى! وام‌هاى ما را ادا کن، و ما را از تنگدستى به غنا و توانگرى برسان».
۱۰۸- «الْحَمْدُ ِللهِ الَّذِيْ أَطْعَمَنَا وَسَقَانَا، وَكَفَانَا، وَآوَانَا، فَكَمْ مِمَّنْ لاَ كَافِيَ لَهُ وَلاَ مُؤْوِيَ» [۱۴۰].
«تمام ستایش ها خدائى راست که ما را خورانید و نوشانید، و تمام امور را کفایت کرد و به ما جاى پناه داد، براستى که چقدر از مردم هستند که هیچ گونه مددکار و پناه دهنده‌اى ندارند».
۱۰۹- «اللَّهُمَّ عَالِمَ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَاْلأَرْضِ، رَبَّ كُلِّ شَيْءٍ وَمَلِيْكَهِ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَعُوْذُ بِكَ مِنْ شَرِّ نَفْسِيْ، وَمِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ وَشِرْكِهِ، وَأَنْ أَقْتَرِفَ عَلَى نَفْسِيْ سُوْءاً، أَوْ أَجُرَّهُ إِلَى مُسْلِمٍ» [۱۴۱]. (ترجمه آن در حدیث ۸۵/۱۱ بیان شد).
۱۱۰- یقْرَأُ ﴿الٓمٓ١ تَنزِيلُ ٱلۡكِتَٰبِ ...﴾(سورة السَّجْدَة) و ﴿تَبَٰرَكَ ٱلَّذِي بِيَدِهِ ٱلۡمُلۡكُ ...﴾(سورة المُلک) [۱۴۲].
«سوره‌هاى ﴿الٓمٓ١ تَنزِيلُ ٱلۡكِتَٰبِ ...﴾(سورۀ السَّجْدَه) و﴿تَبَٰرَكَ ٱلَّذِي بِيَدِهِ ٱلۡمُلۡكُ ...﴾(سورۀ المُلک) را بخواند».
۱۱۱- «اللَّهُمَّ [۱۴۳] أَسْلَمْتُ نَفْسِيْ إِلَيْكَ، وَفَوَّضْتُ أَمْرِيْ إِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهِيْ إِلَيْكَ، وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِيْ إِلَيْكَ، رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ، آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِيْ أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِّكَ الَّذِيْ أَرْسَلْتَ» [۱۴۴] [۱۴۵].
«بار الها! جانم را به تو سپردم، و کار خود را به تو تفویض نمودم، و چهره‌ام را به سوى تو گرداندم، و به تو اتّکا کردم، در حالى که به نعمتهاى تو امیدوارم و از عذابت بیم ناکم، به جز تو پناهگاهى و جاى نجاتى ندارم. الهى! به کتابى که تو نازل فرمودى، و به پیامبرى که تو مبعوث کردى، ایمان آوردم».
[۱۳۱] - البخاری مع الفتح ۹/۶۲، و مسلم ۴/۱۷۲۳. [۱۳۲] - هرکس این آیه را در بسترش بخواند، محافظى (از ملایکه) از طرف خدا برایش گماشته می‌شود و شیطان تا صبح به او نزدیک نمی‌شود. البخارى مع الفتح ۴/۴۸۷. [۱۳۳] - هرکس این دو آیه را در شب قرائت نماید، او را کفایت می‌کنند. البخاری مع الفتح ۹/ ۹۴ و مسلم ۱/ ۵۵۴ ، و هر دو آیه در سورۀ بقره ، ۲۸۵ ـ ۲۸۶ می‌باشد. [۱۳۴] - البخاری ۱۱/۱۲۶، و مسلم ۴/ ۲۰۸۴. [۱۳۵] - مسلم۴/۲۰۸۳ و أحمد با همان لفظ آورده است ۲/۷۹. [۱۳۶] - أبوداود با همان لفظ ۴/۳۱۱، و نگا: صحیح الترمذی۳/۱۴۳. [۱۳۷] - البخاری مع الفتح ۱۱/۱۱۳ و مسلم ۴/۲۰۸۳. [۱۳۸] - هرکس این تسبیحات را در هنگام خوابیدن بخواند، از داشتن خادمى براى او بهتر است. [و در رفع خستگى و کسالت به او کمک مى‌کند]. البخارى مع الفتح ۷/۷۱، و مسلم ۴/۲۰۹۱. [۱۳۹] - مسلم ۴/۲۰۸۴. [۱۴۰] - مسلم ۴/۲۰۸۵. [۱۴۱] - أبوداود ۴/۳۱۷، و نگا: صحیح سنن الترمذی۳/۱۴۲. [۱۴۲] - الترمذی و نسائی، و نگا: صحیح الجامع۴/۲۵۵. [۱۴۳] - زمانى که خواستى به رختخواب بروى، مانند وضوى نماز، وضو گرفته سپس بر پهلوى راست بخواب و بگو: ... (حدیث). [۱۴۴] رسول الله جبراى کسى که این دعا را بگوید فرمود: «فَإِنْ مُتَّ، مُتَّ عَلَى الفِطْرَةِ». «اگر بمیرد، بر فطرت [مسلمانى] مرده است». البخاری مع الفتح ۱۱/۱۱۳ و مسلم ۴/۲۰۸۱. [۱۴۵] - رسول الله جبراى کسى که این دعا را بگوید فرمود: «فَإِنْ مُتَّ، مُتَّ عَلَى الفِطْرَةِ». «اگر بمیرد، بر فطرت [مسلمانى] مرده است». البخاری مع الفتح ۱۱/۱۱۳ و مسلم ۴/۲۰۸۱.