توبه و استغفار
۲۴۸- رسول الله جمیفرماید: «وَاللهِ إِنِّي لَأَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ فِي اليَوْمِ أَكْثَرُ مِنْ سَبْعِينَ مَرَّةٍ» [۲۹۶].
«بخدا سوگند، من روزانه بیشتر از هفتاد بار از خدا طلب مغفرت میکنم، و به سوى او توبه مینمایم».
۲۴۹- و نیز رسول الله جفرمودند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ تُوبُوا إِلَى اللهِ فَإِنِّي أَتُوبُ فِي الْيَوْمِ إِلَيْهِ مِائَةُ مَرَّةً» [۲۹۷].
«اى مردم! به سوى خدا باز گردید (توبه کنید)؛ چرا که من روزانه صد بار توبه میکنم».
۲۵۰- همچنین رسول الله جمیفرماید: هرکس دعاى زیر را بخواند، خداوند گناهانش را میآمرزد، اگر چه از میدان جهاد گریخته باشد: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيْمَ الَّذِيْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّوْمُ وَأَتُوْبُ إِلَيْهِ» [۲۹۸].
«من از خداى بزرگى که هیچ معبودى بجز او «به حق» وجود ندارد و زنده و پاینده است، آمرزش میخواهم و به سوى او توبه میکنم».
۲۵۱- و رسول الله جمیفرماید: «أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الرَّبُّ مِنَ الْعَبْدِ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ الآخِرِ فَإِنْ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ مِمَّنْ يَذْكُرُ اللهَ فِي تِلْكَ السَّاعَةِ فَكُنْ» [۲۹۹].
«پروردگار، در بـخـش پایانى شـب، از هر زمانِ دیگر به بنده اش نزدیک تر است، اگر میتوانى از کسانى باش که در آن وقت، مشغول ذکر خدایند».
۲۵۲- و رسول الله جمیفرماید: «أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَهُوَ سَاجِدٌ فَأَكْثِرُوا الُّدعَاءَ» [۳۰۰].
«نزدیکترین حالت بنده به پروردگارش، هنگام سجده است، پس (در آن حالت) بسیار دعا کنید».
۲۵۳- و همچنین رسول الله جفرمودند: «إِنَّهُ لَيُغَانُ عَلَى قَلْبِي وَإِنِّي لأَسْتَغْفِرُ اللهَ فِي الْيَوْمِ مِائَةُ مَرَةٍ» [۳۰۱].
«فراموشى دلم را فرا مىگیرد لذا روزانه صد بار از خداوند آمرزش میطلبم».
[۲۹۶] - البخاری مع الفتح ۱۱/۱۰۱. [۲۹۷] - مسلم ۴/۲۰۷۶. [۲۹۸] أبوداود ۲/۸۵ و الترمذی ۵/۵۶۹ و الحاکم و آن را صحیح دانسته است، و ذهبی ۱/۵۱۱ با حاکم موافقت کرده است. و ألبانی آن را صحیح دانسته است، نگا: صحیح الترمذی ۳/۱۸۲ و جامع الأصول لأحادیث الرسول ج۴/۳۸۹ ـ ۳۹۰ با تحقیق أرناؤوط. [۲۹۹] الترمذی و النسائی ۱/۲۷۹ و الحاکم، و نگا: صحیح الترمذی ۳/۱۸۳ و جامع الأصول با تحقیق أرناؤوط ۴/۱۴۴. [۳۰۰] مسلم ۱/۳۵۰. [۳۰۱] مسلم ۴/۲۰۷۵ ابن الأثیر میگوید: «لَيُغَانُ على قلبي» یعنى؛ پوشانده مىشود و مراد از آن فراموشى است؛ چرا که رسول الله جهمیشه مشغول ذکر و یاد خدا بودند، و گاهى (که به خاطر انجام کارى) در بعضى از اوقات دچار فراموشى مىشد و آن را براى خود گناه مىدانستند، لذا به استغفار مىشتافت. نگا: جامع الأصول ۴/۳۸۶ .