معاویهس، استاندار شام

حضرت عمرسدر زمان خلافتش، یزید بن ابی سفیان، برادر معاویهسرا والی و استاندار شام قرار داده بود.

در مورد چگونگی عزل ایشان و نصب معاویهس، اقوال گوناگونی وجود دارد:

طبق روایتی که صاحب ((الاستیعاب)) از صالح بن الوجیه نقل کرده است:

حضرت عمرسدر سال ۱۹ هـ. ق نامه ای به یزید بن ابی سفیان می نویسد و به او دستور می دهد که به ((قیساریه)) حمله کند.

یزید نیز به آنجا حمله کرد و آنجا را تحت محاصره در آورد، اما او تخلف کرد و به سوی دمشق برگشت. آن وقت معاویه نیزسدرلشکر کشی بود. معاویهسبرنگشت و بر ((قیساریه)) حمله برد و آنجا را در شوال ۱۹ هـ. ق فتح کرد.

و یزید نیز در ذیحجهء همان سال در گذشت. سپس حضرت عمرسپس از مدتی، نامه ای به معاویهسنوشت و او را استاندار شام قرار داد [۵۰].

اما این نکته را که یزید از فرمان حضرت عمرسسرپیچی نموده، هیچ کتاب دیگری نقل نکرده است.

بلکه بقیهء مؤرخین می گویند که بعد از وفات و درگذشت یزید، حضرت عمرستصمیم گرفت که معاویهسرا جانشین قرار دهد.

ابن کثیر می‌گوید: وقتی خبر مرگ یزید به حضرت عمرسرسید، حضرت عمرسبلافاصله معاویهسرا جانشین او قرار داد و بعد از آن برای تسلیت نزد ابی سفیان رفت و فرمود:

((أحسن الله عزاك فی يزيد، رحمه الله))

سپس ابوسفیان سؤال کرد، چه کسی را به جای او والی شام می کنی، ای امیرالمؤمنین؟

حضرت عمر جواب داد: برادرش معاویهسرا [۵۱].

هند بنت عتبه، مادر معاویهسنامه ای به او نوشت که در آن آمده بود:

والله يا بني! إنه قل أن تلد حرة مثلك، و إن هذا الرجل قد استهضك في هذا الامر، فاعمل بطاعته فيما أحببت وكرهت.

پسرم! قسم به خدا، بسیار نادر است، زنی آزاده، مثل تو را به دنیا بیاورد، و این مرد خواهان شتاب تو در این امر است، پس تو در آنچه دوست داری و دوست نداری از او اطاعت کن.

يا بنی! هؤلاء الرهط من المهاجرين وسبقونا وتأخرنا, فرفعهم سبقهم و قدمهم عند الله ورسوله. وقصر بنا تأخيرنا فصاروا قادة وسادة وصرنا اتباعاً، و قد ولوك جسيماً من أمورهم، فلا تخالفهم، فإنك تجري إلی أمد، فنافس فان بلغته او عقبك [۵۲]

پسر عزیزم! همانا گروهی از مهاجرین از ما پیشی گرفته اند، و ما دیر جنبیده ایم، (و تاخیر کرده ایم) پیش دستی شان در این امر، آن‌ها را بلند کرد، و به خدا و رسول نزدیکشان ساخت، تاخیرمان، ما را عقب انداخت، در نتیجه آنان به رهبری رسیدند و ما پیرو آنان شدیم. آنان امورشان را به تو که پرتوان هست، سپرده اند. بنابراین با ایشان مخالفت مکن.

معاویهسدر زمان حضرت عمر به مدت ۴ سال استاندار شام بود. وبعد از شهادت حضرت عمرس، حضرت عثمان نیز بر ایشان اعتماد کامل داشت و نه تنها او را در مقام خویش باقی گذاشت، بلکه سرزمین های دیگری را نیز تحت ولایت و حکومت او داخل نمود. حضرت معاویهسدر زمان حضرت عمرسنیز همیشه مشغول جهاد بود و پیشنهاد می داد که از راه دریا می خواهیم بر قبرس حمله کنیم، اما حضرت عمرساجازه ندادند. معاویهساین کار را در زمان خلافت حضرت عثمان عملی نمود و با این ابتکار مصداق حدیث رسول الله جقرارگرفت که فرموده بود:

((أول جيش من أمتی يغزون البحر قد أوجبوا))

اولین لشکر امتم که از راه دریا جهاد کنند، بهشت را بر خود واجب کرده‌اند.

ابن خلدون در مقدمه خویش می‌گوید: معاویهساولین خلیفه ای است که ناو جنگی ساخته و مسلمانان را از طریق دریا برای جهاد برده اند.

بالاخره معاویهستوانست از طریق دریا، در سال ۲۸ هـ ق جزیرهء قبرس را نیز به تصرف در آورد و آن را جزو سرزمین های اسلامی قرار دهد.

[۵۰] الاستیعاب / ج ۳ / ص ۳۷۵. [۵۱] اسد الغابه / ج ۵ / ص ۲۰۹. [۵۲] البدایه و النهایه / ج ۸.