معاویه در بستر بیماری

معاویهسدر اواخر عمر به یک بیماری سختی مبتلا گردید که در اثر آن، این مرد علم و تقوی، جهاد و مبارزه و سلطان عادل فوت نمود.

در بستر مریضی و هنگام موت به او گفتند: آیا سفارشی داری؟ فرمود:

هو الموت لا منجي من الموت والذي
نحاذر بعد الموت أدهي وافظع

این مرگ است و گریزی از آن نیست، و چیزی که بعد از مرگ از آن پرهیز دارم، بسیار سخت و رسوا کننده است.

اللهم أقل العثرة واعف عن الزلة، وتجاوز بحلمك عن جهل من لم يرج غيرك, فما وراءك مذهب [۸۰]

بار خدایا! لغزش و خطاها را کاهش ده و ببخش. از نادانی کسی که غیر از تو امیدی ندارد، به سبب حلمت درگذر، پس از تو محل رجوع و رفتنی وجود ندارد.

ابن کثیر نیز آخرین خطبه ایشان را چنین نقل می‌کند:

((أيها الناس! إن من زرع قد استحصد، وإنی قد وليتكم ولن يليكم أحد خير منی, وإنما يليكم من هو شر مني كماكان من وليكم قبلی خيراً منی)) [۸۱]

((ای مردم! بعضی از مزارع زمان برداشت و دروشان رسیده است، من امیر شما بودم، پس از من امیر بهتری نخواهد آمد، هر کس بعد از من، امیر شود، از من هم بدتر خواهد بود، هم چنانکه کسانی که قبل از من بوده اند، بهتر از من بوده‌اند.))

[۸۰] تاریخ الاسلام / ج ۲ /ص ۳۱۷ [۸۱] البدایه و النهایه / ج ۸ /