امامت و حديث غدير

اساس عقاید شیعه، «امامت» است. آنان امامت را از اصول دین بشمار می‌آورند. بدون اعتقاد به امامت ایمان را ناقص می‌پندارند. نزد آنها اصول دین پنج است:

۱- توحید.

۲- عدل.

۳- نبوت.

۴- امامت.

۵- معاد [۱].

و از نظر آنان «ولایت» تعبیری از جنبه عملی «امامت» می‌باشد. به گفته شیعیان، بنیاد اسلام بر پنج چیز استوار است:

۱- نماز.

۲- روزه.

۳- زکات.

۴- حج.

۵- ولایت.

از میان اینها، ولایت افضل است. برخی از دانشمندان شیعه با افزودن طهارت و جهاد، بنیاد اسلام را هفت چیز دانسته‌اند که افضل و بالاتر از همه آنها «ولایت» می‌باشد [۲].

خلاصه گفتار شیعه درباره امامت این است که جهت ارشاد و هدایت امت بر الله تعالی واجب است که امام تعیین کند. بدین منظور، تا قیام قیامت، دوازده امام تعیین کرده است. یازده امام رخت از جهان بربسته‌اند. اولین امام، حضرت علی سمی‌باشد و امام دوازدهم، امام غایب است که به او «امام منتظر» نیز گفته می‌شود.

در حالی که از نظر جمهور اهل سنت و جماعت امامت جزو عقاید نیست، بلکه حکمی مهم و اساسی از احکام شرعی می‌باشد. از دیدگاه اهل سنت برای به اجرا درآوردن شریعت اسلامی،‌ یکی از وظایف عامه مسلمین این است که از میان خود، فردی را که اهلیت، صلاحیت و واجد دیگر شرایط رهبری باشد، به عنوان رئیس و سرپرست انتخاب کنند. رئیسی که احکام و قوانین شریعت را بطور فراگیر در جامعه پیاده نماید [۳]. به این رئیس و سرپرست، امیر المؤمنین و امام هم می‌گویند. به قدرت و سلطه او، امامت کبری و خلافت گفته می‌شود.

با توجه به این حکم و هدف «امامت» به عقیده اهل سنت، ظاهر بودن و صاحب اقتدار بودن برای امام وقت ضروری است. و گر نه او چگونه می‌تواند به صورت فراگیر احکام شریعت را به مرحله اجرا در آورد؟

در نقطه مقابل این نظریه، شیعه قرار دارد که ظاهر بودن و صاحب قدرت و تسلط بودن را برای امام، شرط نمی‌داند. نزد آنان شخص بی‌اختیار و بی‌قدرت نیز می‌تواند امام باشد، حتی اگر در غاری پنهان شده باشد.

[۱] تحفه العوام مقبول، ص ۱۸، چاپ شیعه جنرل بک ایجنسی لاهور، ۱۹۷۴م [۲] برای پی بردن به اهمیت «امامت» در مذهب شیعه به این کتب مراجعه فرمایید: مقدمه الامامه لابی نعیم الاصبهانی بتحقیق الدکتور علی ناصر، طبع المدینه المنوره ص ۲۵، دعائم الاسلام للقاضی نعمان بن محمد التمیمی ج ۱ ص ۲ و ص ۱۴، طبع دارالمعارف مصر – کتاب الاصول من الکافی للکلینی ج ۲ ص ۱۸ طبع تهران ۱۳۸۸ هـ ق – کشف الاسرار للخمینی معرب ص ۱۲۱ تا ۱۹۸، طبع دار عمار، عمان اردن – حق الیقین در اصول دین از محمد باقر مجلسی باب پنجم ص ۳۵ تا ۵۰، طبع تهران ۱۳۹۰ هـ ق [۳] شرح العقائد للنسفی ص ۱۵۲ طبع خیر کثیر کراچی و الفرق بین الفرق للامام عبدالقادر طاهر البغدادی ص ۳۴۹ و کتب دیگر عقائد.