زمان و مكان خطبه غدير
طلاب تاریخ و سیرت، به خوبی می‌دانند که «حجة الوداع» آخرین و مهمترین سفر رسول الله جبود. پس از فتح مکه، طبق بشارت قرآنی ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١ وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢﴾[النَّصر: ۱-۲] مردم، گروه گروه مشرف به اسلام می‌شدند؛ دین اسلام داشت به پایه تکمیل می‌رسید تا اینکه در همین سفر، در میدان عرفات، نهم ذی الحجة این آیه نازل شد: ﴿ٱلۡيَوۡمَ أَكۡمَلۡتُ لَكُمۡ دِينَكُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ نِعۡمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِينٗاۚ﴾[المائدة: ۳] جماعت بزرگی از صحابه جان نثار در این سفر، هم رکاب رسول الله جبودند. به همین خاطر رسول اکرم جدر جای جای این سفر خطبه فرمودند. در این خطبه‌ها نبی اکرم جبار بار به اصول بنیادی دین، توصیه و تأ کید کردند. برای اینکه امت در آینده از گمراهی ها، مصون و محفوظ بماند. نصایح مهم و باارزش ایراد فرمودند و با یادآوری امور تنازعی و اختلافات از دور جاهلیت تا کنون، قول فصل اظهار داشتند تا اینکه امت از اختلافات درونی، محفوظ مانده و بر «صراط مستقیم» گام بردارد [۳۴].
رسول اکرم جدر خطبه تاریخی حجه الوداع که در میدان عرفات ایراد نمودند امور سیاسی دین اسلام و نصایحی که در آینده به کار امت آید را متذکر شدند و خصومتهای قدیمی را که در آینده احتمال داشت شعله ور شود حل و فصل نمودند.
هنگام بازگشت از حجه الوداع، کنار چشمه ای بین مکه و مدینه، نزدیک جحفه، زیر سایه درختان اتراق کردند. این منطقه، معروف به «وادی خم» و «غدیر خم» [۳۵]بود. اعلان شد که نماز ظهر خوانده می‌شود. ظهر را اول وقت خواندند. پس از آن، رسول اکرم جخطبه ایراد کردند. همین خطبه، به نام «حدیث غدیر» مشهور گشت. آن روز یکشنبه هجدهم ذی الحجه بود در حالی که روز چهارشنبه چهاردهم ذی الحجه، از مکه مکرمه روانه شده بودند [۳۶].
[۳۴] خطبه حجه الوداع و خطبات کریمه دیگر این سفر، سیرت ابن کثیر، خطبات محمدی قسمت پنجم، حجه الوداع الشیخ محمد زکریا الکاندهلوی (رح) [۳۵] قال الاصمعی: لم یولد بغدیر خم احد الی ان یحتلم الا ان یتحول منها، و غدیر خم موضع بالجحفه، مرقات شرح مشکوه ۶/۲۱ [۳۶] السیره النبویه لابن کثیر ۴/۴۱۴ طبع دار احیاء التراث العربی، نیز اصح السیر و دیگر کتب سیرت و حجه الوداع الشیخ محمد زکریا الکاند هلوی ص ۱۹۳