تفاوت قضا و قدر
دانشمندان اهل سنت و جماعت در زمینه تفاوت معنای قضا و قدر اختلاف نظر دارند:
برخی معتقدند: قدر بر تقدیرات ازلی پروردگار و قضا بر حکم وی به هنگام وقوع چیزی اطلاق می‌گردد، یعنی هر گاه خداوند وجود چیزی را در زمان مشخصی اراده فرمود، قدر محسوب گردیده و آمدن وقت مقرر نیز قضا نام دارد، واژه قضا در قرآن کریم بسیار زیاد بکار رفته است، از جمله:
﴿قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ﴾[يوسف: ۴۱]
(این چیزی است قطعی و حتمی است).
﴿وَٱللَّهُ يَقۡضِي بِٱلۡحَقِّۖ﴾[غافر: ۲۰]
(خداوند به حق و عدل داوری می‌کند).
ولی در مقابل، عده‌ای دیگر بر این باورند که هر دو مصطلح قضا و قدر به یک معنی آمده و هیچ تفاوتی با هم ندارند. رأی ارجح این است که: هرگاه با هم آمدند معنایشان تفاوت کرده و هر یک در زمینه‌ای بکار می‌رود، ولی اگر یکی از آن‌ها ذکر شد بر دیگری نیز حمل می‌گردد. [۲۷۱]
نظیر این امر (اتحاد و اختلاف معنای دو واژه در شرایط مختلف) در زبان عربی زیاد است، تا جایی که قاعده «إذا اجتمعا افترقا، واذا افترقا اجتمعا» [۲۷۲]را برایش وضع کرده‌اند، زیرا – چنان‌که پیشتر اشاره کرده‌ایم – واژه ایمان و اسلام نیز چنین‌اند، یعنی هرگاه در کنار هم ذکر شدند هریک بر مدلولی حمل شده و در غیر این صورت از نظر معنا تفاوتی با هم نخواهند داشت.
[۲۷۱] المجموع الثمین من فتاوی الشیخ محمد بن صالح العثیمین (۱/۱۵۴). [۲۷۲] هرگاه با هم آمدند معنایشان تفاوت کرده و هر گاه به تنهایی ذکر شدند دارای یک معنا هستند.