روش پیشینیان در زمینه اسماء و صفات
بی گمان روش گذشتگان در زمینه اسماء و صفات عبارت از: ایمان بدانها براساس قرآن و سنت، آن طور که شایسته مقام الوهیت باشد و بدون تشبیه، تحریف و تعطیل، بوده است. ایمان ایشان در چارچوب این آیه جای گرفته بود که میفرماید:
﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ١١﴾[الشورى: ۱۱]
(هیچ چیزی همانند خدا نیست (و نه او در ذات و صفات به چیزی از چیزهای آسمان و زمین میماند، و نه چیزی از چیزهای آسمان و زمین در ذات و صفات بدو میماند) و او شنوا و بینا است (و پیوسته بر کارگاه جهان نظارت مینماید، و از جمله زاد و ولد انسانها و حیوانها را میپاید).
شیخ الاسلام ابن تیمیه/در این باره میگوید:
درستترین دیدگاه در این زمینه اینکه: باید خداوند قادر متعال تنها بر اساس نصوص قرآن و سنت و آراء و نظرات پیشینیان توصیف گردد. امام احمد بن حنبل و سایر پیشینیان نیکوکار نیز – رحمهم الله – چنین دیدگاهی دارند، یعنی باید بدون تحریف، تعطیل و تمثیل بدانها اعتقاد داشت و از چارچوب قرآن و سنت صحیح خارج نشد، زیرا تعریف ارائه داده شده در نصوص کتاب و سنت کاملا روشن و شفاف بوده و چون گوینده داناترین و فصیحترین متکلمان است پس باید معلومات لازم را تنها از طریق وی دریافت نمود.
خداوند سبحان نه در ذات، نه در صفات و نه در افعال شبیه سایر موجودات نبوده و عاری از هر گونه نقص و عیب میباشد. او سزاوار همه کمالات و در اوج آنها قرار دارد، و محال است صفت پدید آمدن بر وی عارض شده باشد، زیرا حدوث (پدید آمدن پس از مدتی) نیازمند پدید آوردندهای است که چنین چیزی نقص و عیب به شمار میرود.
پیشینیان، خداوند را نه در زمینه ذات و صفات به سایر موجودات تشبیه کرده و نه صفات مورد تایید خدا و پیامبر جرا تعطیل و از وی سلب نمودهاند، یعنی به اسماء و صفات پروردگار آنچنان که هست ایمان داشته و سخنان خدا را وارونه نساختهاند. [۴۱۷]
[۴۱۷] مجموع الفتاوی / ابن تیمیه ۵/ ۲۶-۲۷.