قسمت پانزدهم

(۴۹) عرش و كرسی حق است.

(۵۰) خداوند از عرش وكرسی بی‌نیاز است.

(۵۱) خداوند بر همه چیز احاطه دارد، و خلق او از احاطه به همه چیز ناتوانند.

شرح:

(۴۹) عرش خدای رحمان حق است و شكی در آن نیست، خداوند درباره عرش خود در آیات متعدد سخن گفته است: ﴿ذُو ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡمَجِيدُ ١٥﴾[البروج: ۱۵]. «صاحب عرش مجید».

عرش پدیده‌ای عظیم وب زرگ است كه جز خدا كسی بر آن احاطه ندارد. آن را جمعی از فرشتگان عظام حمل می‌كنند. عرش سقف جنت الفردوس است. همه آینها به روایت از پیامبر جبه اثبات رسیده است. ثابت شده است كه برای عرش پایه‌هایی است، و این خود بطلان تأویل آن به ملك را برملا می‌كند.

كرسی حق است. و آن عبارت است از موضع قدم‌ها. و بر آن احاطه ندارد مگر الله. كرسی خداوند آسمان‌ها و زمین را گنجایش دارد، چنانكه خداوند فرموده است: ﴿وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ﴾[البقرة: ۱۵۵]. «و كرسی او آسمان‌ها و زمین را دربرگرفته است».

این آیه مباركه تأویل كسانی را كه كرسی را به علم تعبیر كرده‌اند باطل می‌سازد.

(۵۰) خداوند از عرش و كرسی بی‌نیاز است. بخاطر نیاز به عرش بر آن استوا نكرده است.

بلكه بخاطر حكمت بلیغ كه خدا می‌داند بر آن استوا فرموده است. خداوند منزه است از نیاز به عرش وغیر آن، زیرا شأن خداوند برتر از اینها است. بلكه عرش و كرسی نشانه قدرت و سلطان الهی است.

(۵۱) خداوند بر همه مخلوقات احاطه دارد، بر عرش و غیر آن. و فوق عرش جز خدا نیست. او بر همه خلق احاطه دارد. احاطه علم و ادراك، و احاطه غلبه و قهر، هیچ كس از بنده‌گانش بر او احاطه ندارد.

﴿يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِۦ عِلۡمٗا ١١٠﴾[طه: ۱۱۰]. «خداوند آنچه مربوط به آینده و گذشته‌شان می‌شود می‌داند، ولی آنان به او از لحاظ علم احاطه ندارند».

پس پاك است خدائی كه صاحب عزت وجلال و ملكوت است.

خلاصه

عرش حق است.

كرسی حق است.

خداوند به عرش وكرسی نیاز ندارد.

خدا بر خلق خود احاطه دارد، ولی مخلوقات بر خدا احاطه ندارند.

خود آزمائی:

(۱) خداوند بر چه چیزی استوا فرموده است؟

(۲) در باره كرسی چه می‌دانید؟