قسمت شانزدهم
(۵۲) می‌گوئیم: خداوند ابراهیم را بعنوان خلیل خود برگزید، و با موسی سخن گفت، به این گفته ایمان داریم وتصدیق می‌كنیم و تسلیم هستیم.
(۵۳) به فرشتگان و پیامران و كتب نازل شده بر پیامبران ایمان داریم، و شهادت می‌دهیم كه آنان بر روش صحیح وحق آشكار بودند.
لغت شناسی:
«الخليل» مصاحب و رفیق امین و مقرّب.
«الـمبين» واضح و آشكار.
شرح:
خداوند پیامبرش ابراهیم را بعنوان خلیل خود برگزید، وفرمود: ﴿وَٱتَّخَذَ ٱللَّهُ إِبۡرَٰهِيمَ خَلِيلٗا﴾[النساء: ۱۲۵]. «خداوند ابراهیم را بعنوان خلیل خود برگزیده است».
پس او را به خود نزدیك نمود و برگزید، و او را به درجه‌ای رسانید كه غیر او به آن درجه نرسیده است مگر پیامبر خدا حضرت محمد ج.
همچنانكه خداوند متعال با حضرت موسی سخن گفت:
﴿وَكَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ﴾[النساء: ۱۶۴]. «خداوند با موسی سخن گفت».
وآن را با مصدر ﴿تَكۡلِيمٗا﴾تأكید كرده است, تا مقصود واضح باشد، و آن عبارتست از سخن گفتن حقیقی نه آنچه كه بعضی از گمراهان گمان برده‌اند، و صفت كلام را از خداوند نفی كرده‌اند، بلكه این كلام حق است با حروف و صوت به همان كیفیتی كه لایق خدای متعال است. به آن ایمان داریم به همان شیوه‌ای كه نصوص آمده است. آن را نفی نمی‌کنیم و تأویل نمی‌کنیم. به اصل خبر ایمان داریم و آن را تصدیق می‌كنیم و به آنچه كه مقصد خدا و رسول او جباشد تسلیم هستیم.
(۵۳) و به فرشتگان ایمان داریم، و آنان مخلوقاتی نورانی هستند:
﴿لَّا يَعۡصُونَ ٱللَّهَ مَآ أَمَرَهُمۡ وَيَفۡعَلُونَ مَا يُؤۡمَرُونَ﴾[التحریم: ۶]. «فرشتگان در آنچه خداوند آنان را امر فرموده نافرمانی نمی‌کنند، و به آنچه مأمور شده‌اند عمل می‌کنند».
آنان دارای بالهائی هستند: ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ جَاعِلِ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ رُسُلًا أُوْلِيٓ أَجۡنِحَةٖ مَّثۡنَىٰ وَثُلَٰثَ وَرُبَٰعَ﴾[الفاطر: ۱].
«ستایش خداوندی را سزا است که آفریننده آسمان‌ها و زمین است، و فرشتگان را با بال‌های دوتا دوتا و سه‌تا سه‌تا و چهارتا چهارتائی که دارند مأموران و فرستاده‌گان خود قرار داده‌است».
به فرشتگان بر سبیل اجمال ایمان داریم، وبه آنچه در احادیث نبوی آمده بطور مفصل ایمان داریم، به جبریل و میكائیل و اسرافیل و ملك الموت و خازن دوزخ و خازن بهشت و منكر و نكیر و رقیب و عتید و حفظه و سایرین ایمان داریم.
و نیز به پیامبران ایمان داریم، آنانكه خداوند آنان را برای مردم برگزید وآنان را بوسیله وحی و شریعت خود خاص گردانید. آنان از میان مردان و از طبقهء وسط قوم‌شان بودند. به همه آنانچه آنان كه اخبارشان مفصل آمده و چه آنان كه اخبارشان مفصل نیامده، به همگیشان ایمان داریم: ﴿وَرُسُلٗا قَدۡ قَصَصۡنَٰهُمۡ عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُ وَرُسُلٗا لَّمۡ نَقۡصُصۡهُمۡ عَلَيۡكَ﴾[النساء: ۱۶۴]. «ما پیامبران زیادی روانه کرده‌ایم که سرگذشت آنان را قبلا برایت بیان کرده‌ایم، و پیغمبران زیادی را که سرگذشت آنان را برایت بیان نکرده‌ایم».
و به كتاب‌هایی كه خداوند بر پیامبران نازل فرموده ایمان داریم، بعضی از كتاب‌های آسمانی را را می‌شناسیم: مثل: تورات و انجیل و زبور و قرآن و صحف ابراهیم، براساس آنچه كه در قرآن كریم آمده است: ﴿إِنَّ هَٰذَا لَفِي ٱلصُّحُفِ ٱلۡأُولَىٰ ١٨ صُحُفِ إِبۡرَٰهِيمَ وَمُوسَىٰ ١٩﴾[الأعلی: ۱۸-۱۹].
«این در کتاب‌های پیشین بوده است، کتاب‌های ابراهیم و موسی».
﴿نَزَّلَ عَلَيۡكَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَأَنزَلَ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ ٣ مِن قَبۡلُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَأَنزَلَ ٱلۡفُرۡقَانَۗ إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بَِٔايَٰتِ ٱللَّهِ لَهُمۡ عَذَابٞ شَدِيدٞۗ وَٱللَّهُ عَزِيزٞ ذُو ٱنتِقَامٍ ٤﴾[آل‌عمران: ۳-۴].
«همان کسی که قرآن را بر تو نازل فرموده که مشتمل بر حق است، و تصدیق کننده کتاب‌ها است که قبل از آن بوده‌اند، و خداوند پیش از آن تورات و انجیل را نازل کرده است. پیش از آن جهت رهنمود مردمان فرقان را نازل فرموده است، بی‌گمان کسانی که به آیات خدا کفر ورزند عذاب سختی دارند، و خداوند توانا و انتقام‌گیرنده است».
﴿وَءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ زَبُورٗا﴾[النساء: ۱۶۳]. «به داود کتاب زبور را دادیم».
پس به همه این كتاب‌ها ایمان داریم، و به آنچه بصورت تفصیل نیامده نیز ایمان داریم. و گواهی می‌دهیم كه تمام پیامبران خدا بر حق آشكار و طریق صحیح و صراط مستقیم بوده‌اند، و آنان رسالات الهی را بر وجه مطلوب رسانیده‌اند: ﴿لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَنَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ﴾[البقرة: ۱۳۶]. «میان هیچیک از آن جدائی نمی‌اندازیم، و ما تسلیم خدا هستیم».
خلاصه:
صفت خلّه (دوستی) و تكلیم (سخن گفتن) بطور حقیقی برای خدا ثابت است، و ما به آن ایمان داریم.
به فرشتگان ایمان داریم و وجودشان را تصدیق می‌كنیم.
به تمام پیامبران ایمان داریم.
به كتاب‌های نازل شده از جهت خدا ایمان داریم.
همه پیامبران بر حق و هدایت بوده‌اند.
خود آزمائی:
(۱) خلیل خدا كیست؟
(۲) خداوند با چه كسانی سخن گفته است؟
(۳) حكم كسیكه به فرشتگان یا پیامبران و یا كتاب‌های نازل شده كافر شود چیست؟