قسمت بيست و پنجم

(۷۸) به فرشتگان بزرگوار و نویسنده (كرام كاتبین) كه حافظان اعمال ما هستند ایمان داریم.

(۷۹) به فرشته مرگ كه مأمور قبض روح جهانیان می‌باشد ایمان داریم.

(۸۰) به عذاب قبر برای كسیكه اهل آن است، و به سوال نكیر و منكر در قبر درباره پرودگار و دین و پیامبر و هرچه در این باره از قول پیامبر جو از زبان صحابه شآمده ایمان داریم.

لغت شناسی:

«موكل» موظف

شرح:

(۷۸) اهل سنت به فرشتگان با عنوان (كرام كاتبین) ایمان دارندكه آنان را خداوند بعنوان پاسبانان ما قرار داده، و جمیع اقوال و افعال ما را ضبط می‌كنند و همواره با ما هستند، مگر در هنگام دستشوئی و نزدیكی با همسر. خداوند درباره ایشان فرموده است: ﴿وَإِنَّ عَلَيۡكُمۡ لَحَٰفِظِينَ ١٠ كِرَامٗا كَٰتِبِينَ ١١ يَعۡلَمُونَ مَا تَفۡعَلُونَ ١٢﴾[الإنفطار: ۱۰-۱۲]. «یقیناّ نگهبانانی برشما گمارده شده‌اند، نگهبانانی که محترم هستند و پیوسته اعمال شما را می‌نویسند و می‌دانند هرکاری را که می‌کنید».

و قریب و عتید نیز از فرشتگان مأمور بر ما هستند، چنانكه خداوند متعال از آنان یاد كرده است:

﴿مَّا يَلۡفِظُ مِن قَوۡلٍ إِلَّا لَدَيۡهِ رَقِيبٌ عَتِيدٞ ١٨﴾[ق: ۱۸]. «انسان هیچ سخنی را بر زبان نمی‌راند مگر اینکه فرشته‌ای به عنوان رقیب و عتید آماده دریافت آن سخن است».

(۷۹) اهل سنّت به ملك الموت كه مأمور قبض ارواح همه جهانیان از انس و جن است ایمان دارند، چنانكه خداوند متعال فرموده است: ﴿قُلۡ يَتَوَفَّىٰكُم مَّلَكُ ٱلۡمَوۡتِ ٱلَّذِي وُكِّلَ بِكُمۡ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ تُرۡجَعُونَ ١١﴾[السجدة: ۱۱]. «بگو فرشته مرگ که بر شما گماشته شده است به سراغتان می‌آید و جان شما را می‌گیرد، پس بسوی پرودگارتان باز گردانیده می‌شوید».

نسبت دادن وفات به ملك الموت بدلیل آن است كه او مسؤل مستقیم قبض روح به اذن خدا است، چون وفات به اذن و اراده خداوند صورت می‌گیرد به خداوند نیز نسبت داده شده است. زیرا كه فاعل حقیقی خداوند است: ﴿ٱللَّهُ يَتَوَفَّى ٱلۡأَنفُسَ حِينَ مَوۡتِهَا وَٱلَّتِي لَمۡ تَمُتۡ فِي مَنَامِهَاۖ فَيُمۡسِكُ ٱلَّتِي قَضَىٰ عَلَيۡهَا ٱلۡمَوۡتَ وَيُرۡسِلُ ٱلۡأُخۡرَىٰٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّىۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَتَفَكَّرُونَ ٤٢﴾[الزمر: ۴۲]. «خداوند ارواح را به هنگام مر گ انسان‌ها و در وقت خواب آدمیان برمی‌گیرد، ارواح کسانی را که فرمان مرگ آنان صادر گردیده است قبض می‌کند، و ارواح دیگری را تا سرآمد معینی بازمی‌گرداند، در این مسأله نشانه‌های روشنی برای اندیشمندان است». بین این آیات تعارض نیست، زیرا ملك الموت به امر خداوند ارواح را قبض می‌كند.

و او از بزگ‌ترین فرشتگان از لحاظ آفرینش است و در كتاب و سنت برای او اسم معینی ذكر نشده است. آنچه در این باره گفته‌اند از رسول الله جبه اثبات نرسیده است بلكه از سخنان اهل كتاب است.

(۸۰) اهل سنت معتقدند كه عذاب قبر بصورت حقیقی برای كفار و منافقین وجود دارد. و نیز برای هر كسیكه خداوند از فاسقان مسلمان بخواهد. مقصود از قبر، حفره‌ای كه در زمین ایجاد می‌شود نیست، بلكه مراد عالم برزخ است. پس انسان بدكار در برزخ عذاب می‌شود، چه در حفره زمینی باشد و یا در دریا، یا در شكم ماهی، یا درچینه دان مرغ، یا در شكم درندگان وغیره.

اهل سنت ایمان دارند كه این عذاب در برزخ بر مبنای عدالت است و آنها مستحق آن هستند. اهل سنت معقتدند كه نكیر و منكر، دو فرشته درشت خو هستند كه مسؤلیت دارند از اموات درباره پرودگار و دین و پیامبرشان بپرسند.

تمامی این اخبار از پیامبر جبصورت تواتر آمده است، پس اعتقاد به آن واجب است.

(۸۱) قبر یا باغی از باغ‌های بهشت است، و یا حفره‌ای از حفره‌های دوزخ.

شرح:

قبر یا باغی از باغ‌های بهشت است، البته برای مؤمن صالح كه خداوند او را بر توحید پایدار و ثابت بدارد و بتواند به سوالات فرشتگان پاسخ مناسب بدهد، و یا حفره‌ای از حفره‌های دوزخ است برای كافر و منافق و هر كسیكه خداوند از میان ظالمان و فساق مسلمان اراده بفرماید. امّا حدیثی تحت عنوان: «قبر یا باغی از باغ‌های بهشت است و یا حفره‌ای از حفره‌های دوزخ». از رسول الله جبه اثبات نرسیده است، ولی این جمله مضمون احادیث متواتری است كه درباره قبر از رسول الله جبه اثبات رسیده است.

خلاصه:

به فرشتگان ایمان داریم از آن جمله: كرام كاتبین، و ملك الموت.

به عذاب قبر برای كافران و مذنبان و راحتی آن برای مؤمنان و سوال در آن ایمان داریم.

به نكیر و منكر وحوادث قبر ایمان داریم.

خودآزمائی:

(۱) پاسبانان ما چه كسانی هستند؟

(۲) درباره ملك الموت چه می‌دانید؟

(۳) نكیر و منكر چه كسانی هستند؟

(۴) آیا در قبر عذاب و راحتی وجود دارد؟