۶- درمان ترس
اسلام راه و دستور از بینبردن ترس را معلوم کرده و برای رفع ترس در نفسِ انسان و نجات از ضعف و ناامیدی، شکلگیری یک شخصیت قوی و بااراده و بدون کتمان که در برابر مردم ضعفی نداشته و در مقابل سختیها پایدار و مقاوم باشد باید برایش معلوم شود که مردم هم مثل او انسان هستند و حیات یک هدیه الهی است که در دست خودشان نیست و هرگاه بخواهد طبق آن مدت مشخص و محدود آن را میگیرد. خداوند میفرماید:
﴿وَمَا كَانَ لِنَفۡسٍ أَن تَمُوتَ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ كِتَٰبٗا مُّؤَجَّلٗا﴾ [آلعمران: ۱۴۵].
«هیچ نفسی بدون خواست و اراده الهی نمیمیرد».
انسان نمیمیرد مگر مشیت الهی، و پیش رفتن و باز ایستادن، عمر را کم و زیاد نمیکند.
شاعری زیرک و دانا در این مورد گفته است:
أي يومي من الموت أفر
يوم لا قدر أو يوم قدر
يوم لا قدر لا أرهبه
ومن الـمقدور لا ينجو الحذر
از کدام دو روزم از مرگ فرار کنم
روزی که مقدر نشده و روزی که مقدر شده
روزی که مقدر نشده ترسی از مرگ ندارم
و از روز مقدر شده امید نجات نیست
شاعر دیگری گفته:
تقدمت أستقبي الحياة فلم أجد
لنفسي حياة غير أن تقدما
برای دوام حیاتم جویا شدم
غیر از عمر مشخص شده نیافتم
همچنانکه زندهماندن به دست خداست، رزق و روزی نیز به دست اوست.
﴿إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلرَّزَّاقُ ذُو ٱلۡقُوَّةِ ٱلۡمَتِينُ ٥٨﴾ [الذریات: ۵۸].
«خداست که خود روزی بخش نیرومند است».
﴿وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا﴾ [هود: ۶].
«و هیچ جنبندهای در زمین نیست، مگر اینکه روزیش بر عهدۀ خداست».
خداوندأ برای هر جنبنده محافظی نگه داشته، تا وقت اجل معین و مشخص او، پس چرا انسان از انسان میترسد؟ آن هم انسانی است مثل او، نه مالک ضرر است و نه صاحب منفعت، و نه مرگ و نه حیات به دست اوست. به این خاطر خداوند متعال فرموده:
﴿وَتَخۡشَى ٱلنَّاسَ وَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخۡشَىٰهُ﴾ [الأحزاب: ۳۷].
«و از مردم میترسی، با آن که خدا سزاوارتر است که از او بترسی».
خداوند سبحانأ انسان دلیر و نیرومند و نترس را که به تهدید مردم گوش نمیدهد، تحسین کرده و نیک شمرده است.
﴿ٱلَّذِينَ قَالَ لَهُمُ ٱلنَّاسُ إِنَّ ٱلنَّاسَ قَدۡ جَمَعُواْ لَكُمۡ فَٱخۡشَوۡهُمۡ فَزَادَهُمۡ إِيمَٰنٗا وَقَالُواْ حَسۡبُنَا ٱللَّهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَكِيلُ ١٧٣﴾ [آلعمران: ۱۷۳].
«همان کسانی که برخی از مردم به ایشان گفتند؛ مردمان برای جنگ با شما گرد آمدهاند، پس از آنها بترسید ولی این سخن بر ایمانشان افزود و گفتند: خدا ما را بس است و نیکو حمایتگری است».
سبب نزول این آیه کریمه راجع به اصحاب رسول الله ج است، جمعی از مردم به اصحاب رسول الله ج گفتند: مشرکین برای جنگ گرد آمدهاند تا شما را نابود کنند، این تهدید برای مسلمانان به جز ایمان و ثبات و شجاعت هیچ تأثیر دیگری نداشت و گفتند: «حسبنا الله وهو كافينا، ونعم الوكيل في الدفاع عنا».