۸- سلطان محمد بن حیدر خراسانی
میگوید: بدان که روایت و اخبار بسیاری از ائمه اطهار درباره واقع شدن زیاده و نقص و تغییر و تحریف در قرآن وارد شده است، بطوری که جای شکی درباره صادر شدن چنین سخن از آنان باقی نمیگذارد، و تأویل اینکه زیاده و نقص و تغییر در آنچه که از قرآن برداشت نمودهاند واقع گردیده نه در الفاظ قرآن، این شایسته بزرگان و عاملان نیست در مخاطب قرار دادن عامه مردم زیرا که شخص کامل چنان مردم را مخاطب قرار میدهد که در آن فایده عام و خاص باشد.
و همچنین دور کردن و کنار زدن لفظ از معنای ظاهر آن بدون اینکه صارفی وجود داشته باشد، و آنچه که گمان کردهاند صارف میباشد، و آن اینکه در زمان پیامبر جمعآوری شده بوده و اصحاب آن را حفظ میکردند و میخواندند، و اصحاب اهتمام به حفظ و نگهداری آن داشتند از تغییر و تبدیل تا این حدی که قرائت قرآن و چگونگی قرائت شان را ضبط نمودهاند، پس جواب آن [۷۴]: اینکه یکجا و جمعآوری شده بود، مسلم نیست زیرا که قرآن در مدت رسالت پیامبر تا آخر عمر ایشان بطور متفرق و جدا نازل شده است، و روایات بسیاری آمده است که بعضی از سورهها و بعضی از آیات در سال آخر نازل شده است، و آنچه روایت شده که آنان بعد از وفات پیامبر آن را جمعآوری نمودهاند، و همانا علی در منزلش نشست ومشغول جمعآوری قرآن بود، بیشتر از آن است که بتوان انکارش نمود. و اینکه آنان قرآن را حفظ کردند و میخواندند مسلم است، ولکن حفظ و خواندن آنچه که در دستشان بود، و اهتمام اصحاب بحفظش و حفظ قرائت قرآن و چگونگی قرائتشان، بعد از جمعآوری و ترتیبش بود، و همچنان که اسباب حفظ و نگهداریش بسیار بود، همچنین برای منافقین [۷۵]جهت تغییر دادنش فراوان و بسیار بود.
و اما آنچه گفته میشود که در این صورت جای اعتمادی برای ما باقی نمیماند، در حالتی که به ما امر شده به اعتماد کردن بر آن، و پیروی از احکامش و تدبر در آیاتش، و پذیرفتن اوامر و نواهی آن، و بر پا داشتن حدودش و عرضه نمودن روایت بر آن، اعتماد بر آن نمیشود با وجود این همه روایتی که دلالت میکند بر تغییر و تحریف، زیرا اعتماد بر این نوشته، و واجب بودن پیروی از آن و پذیرفتن اوامر و نواهی آن و بر پاداشتن حدود و احکامش، بخاطر روایات بسیاری است که بطور قطعی دلالت میکند بر اینکه آنچه بین دو برگ (جلد) میباشد همان کتابی است که بر محمدصنازل شده است، بدون کمی و زیاده و بدون اینکه در آن تحریف شده باشد.
و از این روایت برداشت میشود که همانا زیاده و کمی و تغییر اگر در قرآن واقع گردیده باشد مخل به مقصود و باقی آن نمیباشد، بلکه میگوئیم مقصود مهم از کتاب، دلالت بر عترت و توسل به آنان بوده، و در باقی از آن دلیل و حجتشان اهل بیت میباشد، و بعد از توسل به اهل بیت، اگر آنان امر به پیروی از آن نموده برای ما حجت قطعی میگردد اگرچه که تغییر داده شده باشد و مخل به مقصودش باشد، و اگر به ایشان متوسل نشویم و یا اینکه امر به پیروی آن نکنند در این صورت توسل به آن و پیروی احکامش و استنباط اوامر و نواهیش، و حدود و احکامش، از طرف خودمان باشد، این کار از جمله تفسیر بالرأی که از آن نهی شدهایم شمرده میشود اگرچه که تغییر نداده شده باشد [۷۶].
[۷۴] در اینجا خراسانی بر کسانی که تحریف را انکار میکنند رد میکند، و رد وی شبیه به رد عالم شیعی ابوالحسن عاملی میباشد. [۷۵] هدفش صحابه میباشد. [۷۶] تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، مجلد اول، ص ۱۹-۲۰ موسسه اعلمی - بیروت.