زندگینامه مصلح كبیر و علامه شهیر آیت الله شریعت سنگلجی

فهرست کتاب

بخش دوم کتاب: شرک و انواع آن

بخش دوم کتاب: شرک و انواع آن

شریعت در این بخش توضیح داده که شرک بر دو نوع است: شرک اکبر، که در نظر مؤلف عبارت است از مساوی دانستن خالق و مخلوق از هر نظر؛ شرک اصغر، که عبارت است از نسبت دادن ویژگی‌های خدای تعالی به دیگری. سپس نمونه‌ها و انواع شرک را که عوام مردم در بند آن گرفتارند این گونه بیان می‌کند: اعتقاد به تأثیر نهانی حلقه، انگشتر، نخ، تسبیح و امثال آن، آویختن این اشیاء به بدن خود برای دفع بلایا و خطرها، و تبرک به درخت، سنگ و اشیاء دیگر.

وی در ادامه، فصلی می‌گشاید برای بیان انواع شرک از این قبیل: ذبح حیوانات و پیشکش کردن قربانی‌ها برای غیر خدا؛ و نیز فصلی برای بیان انواع دیگر شرک مانند: نذر برای غیر خدا و استغاثه و زاری و دعا به درگاه هر چیزی جز او. وی در تمام این موارد، به آیات قرآن کریم و احادیث روایت شده از پیامبرصدر کتب شیعه و سنی استدلال نموده است. شایان توجه است که وی بدون هیچ گونه تعصب مذهبی، بسیاری از احادیث وارد شده در منابع اهل سنت را به عنوان شاهد نقل می‌کند.

نویسنده سپس فصلی دیگر در بیان انواع دیگر شرک باز می‌کند؛ از جمله تنجیم (طالع بینی) و فصلی نیز در معنای تنجیم، که متضمن اعتقاد مشرکانه به تأثیر ستارگان در امور زندگی انسان است. مؤلف سپس سخن را به موضوعی دیگر کشانده و مذاهب صابئین و مناظرۀ ابراهیم خلیل÷با ایشان را توضیح می‌دهد.

شریعت در پی آن به مبحثی دیگر می‌پردازد در بیان انواع شرک اصغر مانند: فالِ بد زدن و شوم انگاشتن کسی یا چیزی، و برای آن‌ها مثال‌هایی می‌زند؛ سپس روشِ اسلام را در تشویق و ترغیب به فال نیک زدن توضیح می‌دهد.

سپس فصلی دیگر می‌گشاید که دربردارندۀ مهم‌ترین موضوعات کتاب است: در بیان اینکه سبب کفر بنی‌آدم و دور افتادن ایشان از دینشان، همان غلوّ و زیاده‌روی در حق پیامبران و صالحان است. او در این راستا حقیقت واسطۀ بین حق و خلق را، که بسیاری از مردم در فهم آن‌ها به بیراهه رفته‌اند، شرح داده و حقایق مهمی را دربارۀ توسل و واسطۀ بین بنده و پروردگارش، بازگو می‌کند.