«سنّت‌های حضرت محمد جیگانه راه عزت و سربلندی مسلمانان است»:
سنّت‌های رسول اکرم جو اتّباع آن‌ها، در واقع بستر مناسبی برای رسیدن انسان به سرمنزل مقصود می‌باشد و فردی که به جای هوا و هوس دنباله‌روی خواهشات نفسانی و بردگی اغیار، به سنّت‌ها و تعالیم و آموزه‌های رسول اکرم جچنگ می‌زند و عملکردهای آن حضرت جرا الگوی زندگی خویش قرار داده و از آن‌ها پیروی می‌کند، مسلماً به قلّه‌های مجد و عظمت دست خواهد یافت و از منبع جوشان هدایت بهره‌ها خواهد گرفت، زیرا شیوۀ زندگی پیامبر اکرم جدر تمام عرصه‌های زندگی بهترین شیوه برای هر فرد مسلمان خواهد بود که نه تنها سعادت اخروی را در بر دارد، بلکه ضامن سعادت دنیا نیز هست، و خود پیامبر جنیز بر این امر تصریح دارد که بهترین سیره، سیرۀ پاک او می‌باشد، و برای پیروی کردن، بهترین الگو و نمونه خواهد بود، و بدون تردید انسان سعادتمند و پیروز کسی است که قدم به قدم از سنّت‌های گهربار رسول اکرم جاطاعت و فرمانبرداری نموده و آن را الگوی زندگی خویش قرار دهد.
علامه سید سلیمان ندوی/می‌گوید:
«حیات و زندگانی رسول اکرم جاعمال گوناگونی را دربردارد، به طوری که بهترین نمونه و عالی‌ترین روش برای زندگی انسان‌ها در هر مرحله‌ای است، زیرا جامع و دربرگیرندۀ اخلاق عالیه، عادات حسنه، و احساسات و عواطف پاکیزه و انگیزه‌های مهم و استوار می‌باشد.
اگر شما توانگر و ثروتمند هستید به رسول اکرم جاقتدا کنید، آن هنگام که وی با کالای تجارت در میان «حجاز» و «شام» حرکت می‌کرد و آن هنگام که صاحب خزانه‌های «بحرین» گردید.
اگر شما محتاج و مفلس هستید، برایتان زندگی وی بهترین سرمشق است آنگاه که در «شعب ابوطالب» محصور بود و آنگاه که از وطن خود به «مدینه» هجرت کرد و هیچ چیزی از کالاهای دنیا با خود همراه نداشت.
اگر شما پادشاه و فرمانروا هستید به سنن و اعمال حضرت رسول اکرم جاقتدا کنید آن هنگام که او فرمانروای سرزمین عرب گردید و حکام غرب و فرزانگان آن دیار به اطاعتش گردن نهادند.
اگر شما رعیّت و ناتوان هستید، باز هم سیره و زندگانی حضرت رسول الله جبهترین سرمشقتان است، آن هنگام که او در قلمرو نظام مشرکانه در «مکه» بسر می‌برد.
و اگر شما فاتح و پیروز شده‌اید، به زندگی او بنگرید آن وقت که بر دشمنان در «بدر» و «حنین» و «مکه» فتح و ظفر یافت، و اگر شما (خدای ناکرده) شکست خورده‌اید، از او درس بگیرید، که در روز «احد» میان اصحاب شهید و یاران مجروح خود قرار داشت.
اگر شما معلم و آموزگار هستید به او بنگرید، آن هنگام که در شبستان «مسجد نبوی» مشغول تعلیم اصحابش بود و اگر شما شاگرد و دانشجو هستید، نشستن مؤدبانۀ او را در حضور «روح الامین» (جبرئیل) تصور فرمایید.
اگر شما سخنرانِ ناصح و مرشدِ دلسوزی هستید، به سوی او گوش فرا دهید، آن هنگام که بر منبر چوبین مسجد نبوی نشسته، مردم را موعظه می‌کند و اگر می‌خواهید صدای حق را بلند کنید و امر بالمعروف نمایید، اما هیچ همکار و مددکاری ندارید، پس به وی بنگرید که در «مکه» ناتوان و ضعیف است، و همکار و مددکاری نداشت که او را کمک نماید، اما با وجود این، به سوی حق، آشکارا فرا می‌خواند.
اگر دشمن خود را شکست داده، و مغلوب نموده‌اید، و حق غلبه یافته و باطن سرنگون و زبون گشته است، و شما به هدفتان رسیده‌اید، در چنین موقعیتی نمونه‌تان «محمد رسول الله ج» است، آن هنگام که وارد «مکه» شد و آن را فتح نمود.
اگر می‌خواهی کارهایت را ردیف کنی و به دارایی‌ات رسیدگی نمایی، به رسول معظم بنگر، آن زمان که صاحب اراضی «بنی‌نظیر»، «خیبر» و «فدک» شد؛ ببین که چگونه تدبیر نمود و مسئولیت آن را به افراد شایسته و کاردان تفویض کرد.
اگر یتیم هستی، به جگر گوشۀ «آمنه» و «عبدالله» بنگر، که هر دو از دنیا رحلت کرده‌اند و فرزندشان خردسال و یتیم است.
اگر کم سن و سال هستی، آن کودک با عظمت را نگاه کن، آن هنگام که مادر مهربانش «حلیمه سعدیه» او را پرورش می‌دهد. اگر جوان و تنومند هستی، سیره و زندگانی شبان «مکه» را به دقت بخوان و درس بگیر.
اگر بازرگان و حامل کالای تجارت هستی، طرز عمل سردار آن کاروان را ملاحظه کن که رهسپار «بصری» شده است. اگر قاضی و داور هستی، به آن داور بنگر که صبح هنگام راهی کعبه شده تا «حجر الاسود» را به سر جای آن قرار دهد، در حالی که سرداران «مکه» عزم جنگ و اختلاف نموده‌اند. باز مجدداً نگاهت را به سوی او بینداز و ببین که چگونه در صحن مسجد «مدینه» میان مردم به عدل و داد قضاوت می‌نماید. فقیر و محتاج و غنی و ثروتمند، نزد وی برابرند.
اگر شوهر هستی، سیرۀ پاک و زندگی با عفاف شوهر «خدیجه» و «عایشه» را مطالعه کن، اگر پدر فرزندان هستی، ببین که پدر «فاطمة الزهراء» و پدر بزرگ «حسن» و «حسین» چگونه با آن‌ها رفتار می‌نماید.
به هر حال هر کسی باشی و دارای هر موقعیتی هستی و در هر حالی که شب و روز را سپری می‌کنی، بدان: سیره و زندگانی حضرت محمد جبهترین راهنما و سرمشق زندگی‌ات است، که تاریکی‌های زندگی را با نور فروزان خود روشن می‌کند و کدورت‌های حیات را برطرف می‌سازد؛ نابسامانی‌هایت را سامان می‌بخشد و انحراف را اصلاح و کجی‌ها را راست می‌نماید.
به راستی که سیرۀ طیبه و جامع رسول الله جملاک حُسن اخلاق و بنیاد آموزش‌ها، برای همۀ ملل جهان و همۀ طبقات بشر در تمام مراحل و شرایط گوناگون زندگی است.
آری! «سیرۀ محمدی» چراغ فروزانی برای جویندگان نور، و روش موفقیت آمیزی برای طالبان هدایت، و راهنمایی‌هایش پناهگاه هر جویندۀ رشد و سعادت است.» [۹]
آری! در تاریخ تمدن بشری شخصیّتی نافذتر و دوران سازتر و انسان‌سازتر و فرهنگ آفرین‌تر از حضرت خاتم الانبیاء محمد مصطفی جنداریم. بیشتر محققان بی‌طرف و غیرمسلمان برآنند که نه فقط در عرصۀ دین و اخلاق، بلکه فرهنگ آفرینی خلّاق، شخصیتی نافذتر و تاریخ‌سازتر از پیامبر عظیم‌الشأن اسلام نداریم.
اگر زندگی فردی و اجتماعی ملل مسلمان دهها برابر بیش از این نوسازی شود و تجدّد بپذیرد، همچنان برای به سر بردن زندگی اخلاقی و مادی و معنوی نیاز به پیام حیات‌بخش پیامبر جمحسوس و مشهود است. اگر به فرمودۀ قرآن کریم، حضرت رسول جاسوۀ نیک شمرده شده‌اند در واقع به ما رهنمود داده شده است که به اسوۀ نیک، تأسی نیک بجوئیم و به تعالیم و آموزه‌ها و اوامر و فرامین و احکام و دستورات ایشان تمسک بجوئیم.
امروز بر همۀ مسلمانان (مخصوصاً جوانان با ایمان و پرجوش) فرض است که سیرۀ پیامبر اسلام را مو به مو بخوانند و به خاطر بسپارند و او را در همه چیز قدوه و اسوۀ خود سازند که مهمترین وسیلۀ سعادت و کلید فتح و پیروزی در تمام عرصه‌های زندگی، همین است و بس.
و بر تمام جوانان ما فرض است که سیرۀ زیبا و تابناک رسول اکرم جرا بخوانند تا پیامبر عزیزشان را بهتر بشناسند و دریابند که او حقیقتاً «پیامبری» است بسیار بزرگ؛ پیامبری است که بر زمین زیست و با آسمان پیوند یافت. و نیز بدانند که تبعیتِ ما مسلمانان از او و محبت و اخلاصمان نسبت به وی، نه از روی تعصب است و نه ناآگاهانه؛ بلکه نیک می‌دانیم که وی «مختار نسل آدم» است و بندۀ راستین و پیامبر خدا، و راهنمای همۀ انسان‌هاست به سوی سعادت دنیوی و اخروی؛ و راه، تنها راه اوست، و او تنها کسی است که شایسته است از او پیروی کرد؛ و دین او تنها دینی است که شایسته است - و باید - بر جهان حاکم گردد، مابقی هر چه هست گمراهی است و سرگشتگی و جهل و تعصب و دیوانگی.
به امید اینکه ما مسلمانان با تبعیّت و سرمشق گرفتن از پیشوای بی‌نظیرمان، اخلاق و راه و روش اصیل اسلامی را احیاء کنیم، و جانی تازه و نشأت گرفته از تعالیم حیات‌بخش این پیامبر بزرگوار، در حیاتمان و در اوضاع نابسمانی که در آن زندگی می‌کنیم، بدمیم و لذت یک زندگی پاک و مبتنی بر ایمان و اخلاق اسلامی را بیشتر بچشیم.
[۹] نبی رحمت، مولانا ابوالحسن ندوی، ترجمه: محمد قاسم قاسمی، صص ۴۵۸-۴۶۰.