۱- سوگندخوردن به اسماءالله
باید دانست که اسماءالله به سه قسم تقسیم میشوند:
قسم اول، اسمهایی هستند که خاص خداوند میباشند مانند الله، الرّحمن، ربّ الْعالَمین و امثال اینها، بنابراین در هر حالی سوگندخوردن با هریک از این اسمها منعقد میگردد.[۷]
قسم دوم، اسمهایی هستند که میان الله و غیر الله مشترک میباشند، امّا اطلاقِ آنها بر الله بیشتر است، مانند الرّزاق، المَلِک، الجبّار و امثال اینها، از اینرو کسی که به اینگونه اسمها سوگند یاد کند و قصد نیت او اسم الله باشد و یا به طور مطلق آنها را یاد کند سوگندش منقعد و درست میباشد، در غیر این صورت به عنوان سوگند صحیح و منعقد شده محسوب نمیگردد.
قسم سوم، اسمهای دیگری هستند که میان اللهﻷ، و غیر الله مشترک میباشند امّا استعمال آنها بیشتر بر غیر الله اطلاق میشوند، مانند العزیز، الحی، الکریم و المؤمن، بنابراین، میان اهل علم سوگندخوردن به اینگونه اسامی مورد اختلاف میباشد، به این معنی که عدهای از آنان میگویند: سوگند یادکردن به آنها صحیح میباشد، عدهای دیگر میگویند: سوگند یادکردن به آنها در هر حالی صحیح نیست. امّا بنابر قول جمهور اهل علم کسی که به آنها سوگند میخورد هرگاه قصد و نیت او سوگند به خدا باشد، سوگند صحیح و منعقد میباشد، ولی اگر قصد و نیت او غیر خدا باشد و یا به طور مطلق به آنها سوگند یاد کند سوگندش منعقد نمیگردد و معتبر نیست.[۸]
[۷] نقل از الإجماع، ص: ۱۳۷. [۸] مغني المحتاج، ص: ۳۲۱، الهدایة، ج: ۲، ص: ۷۴.