نگرشی بر منزلت صحابه رضی الله عنهم از دیدگاه مفسران شیعه

صحابه، مومنان حقیقی

در سوره انفال آیه ٧۴ خداوند با کمال صراحت و قاطعیت بر صداقت و حقانیت ایمان و صحت عقیده مهاجرین و انصار شهادت داده و گواهی داده و برای اثبات این مطلب دلایل و براهین بسیار قوی و واضح و مسلم بیان و درباره‌ی مهاجرین می‌فرماید: ""هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا، برای رضای خدا از وطن و خویشان و همسایگان و... مفارقت کردند و با جان و مال جهاد نمودند.

و درباره‌ی انصار می‌فرماید: ﴿ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ﴾یعنی رسول خدا را با اصحابش جای دادند و از بذل جان و مال و مسکن مضایقه نکردند و اگر ایشان نبودند کار تمام نمی‌شد و هجرت فایده‌ای نداشت.

باید توجه داشت که مهاجرین بر انصار مقدم و افصلند، زیرا ایشان در ایمان سبقت دارند و روزگاری چند مشقت و سختی کشیدند و از زندگی خود صرف نظر کردند، پس خداوند غفور و رحیم آنان را به پاداش عظیم، شاد و سرور و بی‌خوف و خطر گردانید و فرمود: ﴿لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ﴾.

برای ایشان آمرزش و بخشودنی بزرگ است که گناهی از آنان را باقی نمی‌گذارد و رزق و روزیی بسیار شایسته و لایق نصیب آنان می‌فرماید که هیچ گاه کم ارزش نمی‌شود.( چند آیه از کلام الله در فضایل اصحاب، ابوبکر محمد کریمی، (مهاباد، کاوش، ۱۳۶۵، ص ۱۸).) لذا خداوند در شان این بزرگواران می‌فرماید:

﴿وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِينَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَةٞ وَرِزۡقٞ كَرِيمٞ ٧٤﴾[الأنفال: ٧۴].

«بی‌گمان کسانی که ایمان آورده‌اند و مهاجرت کرده‌اند و در راه خدا جهاد نموده‌اند و همچنین کسانی که پناه داده‌اند و یاری کرده‌اند (هر دو گروه) آنان حقیقتاً مومن و با ایمان هستند (و شایسته واژه مهاجر و انصارند و تار و پود جاودانه پرچم اسلامند) برای آنان آمرزش (گناهان از سوی یزدان منان) و روزی شایسته (در بهشت جاودان) است».

در این آیه، خداوند از مسلمانان مهاجر و انصار یاد می‌کند: آن‌ها که ایمان آوردند و هجرت و جهاد کردند و آن‌ها که به مسلمانان مهاجر پناه دادند و کمک کردند، به راستی که آنان مومن هستند و ایمان واقعی دارند. این آیه تکرار آیات پیش نیست چون در آن آیات از مهاجرین و انصار یاد کرد و از پیوند و ولایتی که میان آنان برقرار است سخن گفت و در این آیه ایمان مهاجر و انصار را امضا کرد و اینکه آنان مومنان واقعی هستند و به آن‌ها مژده آمرزش و روزی پسندیده‌ای را داد و این یعنی سعادت واقعی که نصیب آن گروه پیشاهنگ از مسلمانان گردید.(تفسیر کوثر، ج۴، ص ۴۰٧- تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص ۴۶۰-۴۵۸. )

منظور از تکرار این آیه، نشان دادن مومن حقیقی بودن آن‌ها و بیان پاداش آن‌هاست رزق خوش آیند، نعمت‌های بهشتی است، معلوم می‌شود که گناهانشان را نیز آمرزیده است. ( تفسیر احسن الحدیث، ج۴، ص ۱٧۵-۱٧۴.)