جزء دوم

١- در این جزء، از یهود و خرده‌گیری آنان در تغییر قبله و ردّ بر آن‌ها و نیز از فضیلت امّت رسول  ج و این‌که بهترین امت است، سخن به میان می‌آید.

٢- توجّه به تزکیه‌ی روح و روان، مقدّم بر روی آوردن به این سو و آن سو است. البته هر دو مورد مهمّ است.

٣- بسیار واضح به صبر و راه‌های دستن یافتن به آن و نتایجش وصیت و ارشاد می‌نماید. تمام این موارد را در آیاتی بسیار با عظمت ولی کوتاه می‌یابیم: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰةِۚ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ١٥٣ وَلَا تَقُولُواْ لِمَن يُقۡتَلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتُۢۚ بَلۡ أَحۡيَآءٞ وَلَٰكِن لَّا تَشۡعُرُونَ١٥٤ وَلَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَٱلۡجُوعِ وَنَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَٱلۡأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ١٥٥ ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ١٥٦ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَةٞۖ وَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ١٥٧﴾ [البقرة: ١٥٣-١٥٧].

یعنی: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از شکیبایی و نماز یاری بجویید که قطعاً الله با صابران است. و کسانی را که در راه الله کشته می‌شوند مرده نخوانید. بلکه آنان زنده‌اند ولی شما نمی‌دانید. و البته شما را با چیزهایی از قبیل ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی و کمبود میوه‌ها می‌آزماییم و مژده بده صابران را؛ آن کسانی که چون مصیبتی به آن‌ها برسد گویند: ما از آنِ الله هستیم و به سوی او باز می‌گردیم. آنان درود و رحمت پروردگارشان شامل حالشان است و ایشان‌اند هدایت شوندگان».

٤- فرض شدن روزه و بسیاری از احکام مربوط به آن، به تفصیل بیان شده است و این تنها جایی است که قرآن کریم از روزه سخن می‌گوید؛ پس خوب دقت کن!

٥- این سوره بعضی از احکام حج را بیان می‌دارد و در اینجا بر خلاف سوره‌ی حج که تمرکزش بر اعمال قلبی و ایمانیست، بر احکام عملی، تمرکز نموده است.

٦- در این جزء به صورت گسترده بسیاری از احکام خانواده از قبیلِ نکاح، طلاق، شیر دادن نوزاد و ارتباط آن با تقوی و مراقبت الله ـ بیان می‌شود. و این، پیامی واضح و روشن در توجّه دین اسلام به تمام ابعاد زندگی است. و بر خلاف پندار برخی منافقین که می‌گویند: اسلام فقط به مسایل عبادی می‌پردازد، شریعت بر تمام تصمیمات و تصرّفات ما تسلّط کامل دارد.

٧- تمرکز بر ارتباط احکام خانواده به ایمان به روز قیامت؛ چرا که چنین رویکردی، تأثیر بسزایی در توجّه انسان، به بر پا داشتنِ این احکام دارد.

٨- در داستان جالوت – که در آخر این جزء ذکر شده است – درس بزرگی در مورد صبر است. و این‌که پیروز شدن بر دشمنان، تنها بسته به کثرت عِدّه و عُدّه نیست.

٩- همچنین این قصه بیان می‌دارد که دعوتگر باید خود را بر شکیبایی و ثباتِ تا پایان راه، پرورش دهد. و اینکه در میانه راه دعوت، بسیاری از مردم وی را یاری نمی‌کنند و بدین طریق آزمایش می‌شود.

١٠- در آیه‌ی ماقبل آخر این جزء، قانونی از قوانین کَونیِ الله  أ عرضه می‌شود. و آن این قول الله متعال است: ﴿وَلَوۡلَا دَفۡعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لَّفَسَدَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَلَٰكِنَّ ٱللَّهَ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ﴾ [البقرة: ٢٥١]. یعنی: «و اگر الله بعضی از مردم را بوسیله‌ی بعضی دیگر دفع نمی‌کرد، قطعا زمین تباه می‌شد، اما الله بر جهانیان بخشش دارد».