جزء نهم
١- داستان موسی ÷ بزرگترین داستانی است که در این سوره ذکر شده است. و سبب آن ارتباطی است که با یهود و مکر آنان دارد. و نیز به دلیل وجود علما و عمومِ انسانهایی که در امت ما به یهودیان شبیهاند. و از آنجا که میان امت اسلامی و بنی اسرائیل تشابه زیادی وجود دارد، میخواهد به رسول الله ج تسلی و آرامش خاطر دهد.
٢- مشکلات و سختیهای موسی ÷ با فرعون بسیار بزرگ بود. و هر چه بر شدت آن افزوده میشد، بر رویآوردن موسی ÷ به پروردگارش که هرگز او را خوار و ناتوان نمیکرد، افزوده میشد.
٣- به این افتخار بزرگ نظاره کن: ﴿وَكَتَبۡنَا لَهُۥ فِي ٱلۡأَلۡوَاحِ مِن كُلِّ شَيۡءٖ مَّوۡعِظَةٗ وَتَفۡصِيلٗا لِّكُلِّ شَيۡءٖ فَخُذۡهَا بِقُوَّةٖ وَأۡمُرۡ قَوۡمَكَ يَأۡخُذُواْ بِأَحۡسَنِهَاۚ سَأُوْرِيكُمۡ دَارَ ٱلۡفَٰسِقِينَ١٤٥﴾ [الأعراف: ١٤٥]. یعنی: «و در الواح برای او از هر چیزی نوشتیم تا پند و اندرز و روشنگرِ هر چیز باشد، پس آن را با قدرت و توان بگیر و قومت را دستور بده تا نیکوترینِ آن را برگزینند». لذا ارزش کتاب نازل شده، برای رفع درجهی بنده در نزد الله کفایت نمیکند مگر اینکه، آن را با تمام توان برگیرد و انسانها را به سویش فرا خواند.
٤- و چون سختیها شدت یافت، راهکار موسی ÷ به قومش این بود که از الله یاری بطلبند و صبوری کنند. و به آنان گوشزد کرد که زمین از آنِ الله است و سرانجام از آنِ متقیان! لذا خوب بیندیش.
٥- رحمت الله ـ همه چیز را دربر گرفته است. و الله أ فرموده است که آن را برای گروهی خاص از بندگانش مقرر کرده است. ویژگیهایشان را مد نظر بگیر؛ باشد که در لیست آنان قرار گیری.
٦- داستان شهری که در ساحل دریا بود. و سرانجامِ آمران به معروف و ناهیان از منکر و سرانجام اسرافکاران و متجاوزین.
٧- از داستان آنکه الله آیات و نشانههایش را به او ارزانی داشت و او از آنها دست کشید، درس عبرت بگیر. و ببین که الله ـ بعد از این که به وی مقام والایی داده بود، چگونه او را به نجسترین حیوانات تشبیه نمود.
٨- بحث پیرامون ابتدای آفرینش. و ابطال سودرسانیِ آنان که به جای الله أ مورد پرستش قرار گیرند.
٩- آنگاه که صحابه ش در مورد غنایم جنگی سوال میکنند، به مهتمرین مورد گوشزد میشوند؛ یعنی تقوی و اصلاحگری میانِ یکدیگر. و جواب سؤال آنان به آیهی ٤١ موکول میشود. به آنان گفته شد: ﴿۞وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّمَا غَنِمۡتُم مِّن شَيۡءٖ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُۥ وَلِلرَّسُولِ...﴾ [الأنفال: ٤١] یعنی: «و بدانید هر غنیمتی که به دست آورید یک پنجم آن از آن الله و پیامبر و... است».
١٠- توضیح مفصل در مورد جنگ بدر و چگونگی خروج برای آن. و بیان برخی از مواضع ایمانی که در این جنگ حاصل شد.