گفتاری پیرامون قضا و قدر

۲ ـ رابطه تقدیر و حدیث «کل مولود»

برخی از مردم می‌گویند: چگونه ممکن است خداوند همه‌ی چیزها را مقدر کرده در حالی که رسول خدا صفرموده: هر نوزادی بر فطرت پاک به دنیا می‌آید؟ (اگر کسی در علم گذشته‌ی خداوند کافر یا شرور باشد چگونه بر فطرت می‌زاید و پدر و مادرش او را به گناه و فساد می‌کشانند)؟

پاسخ این است که هیچ تناقص و مخالفتی میان این دو نص وجود ندارد، خداوند بندگانش را بر پاکی و سلامتی از هر نوع اعتقاد باطلی آفریده است، یعنی آن‌ها را به گونه‌ای آفریده که عقاید و بینش صحیح را می‌پذیرند، ولی وقتی که به دنیا می‌آیند و شیاطین انس و جن اطرافشان را فرا می‌گیرند، فطرت و درونشان را به فساد و تباهی می‌کشانند و آن را به سوی باطل تغییر می‌دهند، اما افرادی که خداوند اراده نموده بر همان فطرت سالم و روان پاک ثابت بمانند تغییر نمی‌کنند و بر هدایت خداوند باقی می‌مانند.

خداوند می‌داند چه کسی فطرتش تغییر می‌کند و چه کسی ثابت قدم باقی می‌ماند و در علم ازلش چنین چیزی گذشته است و در لوح محفوظ به ثبت رسیده است. بنابر این تعارض و تناقضی میان حدیث و تقدیر وجود ندارد. در حدیثی که امام مسلم از عیاض بن حمار نقل می‌کند که پیامبر از خداوند متعال روایت می‌کند (حدیث قدسی):

«إِنِّي خَلَقْتُ عِبَادِي حُنَفَاءَ كُلَّهُمْ، وَإِنَّهُمْ أَتَتْهُمْ الشَّيَاطِينُ فَاجْتَالَتْهُمْ عَنْ دِينِهِمْ، وَحَرَّمَتْ عَلَيْهِمْ مَا أَحْلَلْتُ لَهُمْ، وَأَمَرَتْهُمْ أَنْ يُشْرِكُوا بِي مَا لَمْ أُنْزِلْ بِهِ سُلْطَانًا».

من همه‌ی بندگانم را بر فطرت پاک آفریدم، اما شیطان می‌آید و آن‌ها را گمراه می‌کند و از راه به در می‌برد، حلال‌های من را برایشان حرام می‌نماید، و بدان‌ها دستور می‌دهد که برای من کسانی را شریک قرار دهند که هیچ دلیل و برهانی در تأیید آن‌ها نفرستاده‌ام.

خداوند می‌داند که کدام بنده توسط شیطان گمراه می‌شود و بدان مغرور می‌گردد، و کدام یک بر راه هدایت ثابت قدم می‌ماند و به راه راست هدایت می‌شود.

با این توضیحات این حدیث شریف نبوی صدر مورد یحیی و فرعون بسیار خوب تفهیم و توجیه می‌شود که می‌فرماید:

«خَلَقَ اللَّهُ يَحْيَى بن زَكَرِيَّا فِي بَطْنِ أُمِّهِ مُؤْمِنًا، وَخَلَقَ فِرْعَوْنَ فِي بَطْنِ أُمِّهِ كَافِرًا» [٩۱]خداوند یحیی بن‌ زکریا را در شکم مادرش مؤمن و فرعون را در شکم مادرش کافر است.

[٩۱] صحیح الجامع الصغیر (۳/۱۱۳) شماره (۳۲۳۲) ابن عدی در تأریخ «الکامل» و طبرانی در کتاب «الاوسط» این حدیث را روایت کرده‌اند.