گفتاری پیرامون قضا و قدر

۱- ابن تیمیه

شیخ الاسلام ابن تیمیه ـ خداوند او را رحمت کند و پاداش فراوانی بدو ارزانی دارد ـ می‌گوید: دیدگاه اهل سنت و جماعت در مورد تقدیر براساس آیات قرآن و سنت حضرت رسول اکرم صپایه ‌ریزی شده است، پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از شیوه و روش آنان پیروی نمودند معتقد بودند که خداوند آفریننده و مالک هر چیزی است، که شامل همه‌ی موجودات، ویژگیها و کردار انسان‌ها و حیواناتی می‌باشد.

همچنین اعتقاد دارند که هرچه خداوند اراده کند همان می‌شود و هرچه اراده نکند به وقوع نمی‌پیوندد. بنابراین هیچ چیزی بدون اراده و قدرت خداوند به وجود نمی‌آید و هیچ چیزی مانع اراده و قدرت پروردگار نخواهد شد، بلکه خداوند بر هر چیزی که اراده کند، تواناست.

همچنین خداوند، عالم و آگاه به گذشته، حال و آینده است، حتی وضعیت چیزهایی را که به وجود نیامده‌اند اگر بوجود می‌آمدند می‌دانست. کردار بندگان و دیگر موجودات نیز باخبر است، خداوند قبل از آفرینش، در تقدیر امور مخلوقات همچو اجل، روزی و کردار و این که نیک بخت خواهند شد یا گمراه و بدبخت را نوشته است.

آن‌ها ایمان داشتند که خداوند، آفریننده‌ی هر چیزی است و بر هر موجودی چیره و تواناست، هر مخلوقی با اراده‌ی او آفریده شده و او قبل از آفرینش بر همه‌ی آن‌ها علم و آگاهی داشته و در تقدیر تمام امورشان قبل از آفرینش آنها نوشته است. [۱۱٩]

پیشگامان و امامان امت اتفاق نظر دارند که بندگان باید به دستورات الهی عمل نموده و از اموری که از انجام آن نهی شده‌اند باز آیند، همچنین ایمان آوردن به مژده‌ها و وعیدهایی که در قرآن و سنت بیان شده و لازم و ضروری است.

اتفاق نظر دارند که هیچ انسانی در ترک نمودن واجب و انجام کارهای حرام و ناجایز دلیل و حجتی ندارد؛ چون خداوند دارای دلیل روشن و رسایی نسبت به بندگان است. [۱۲۰]

[۱۱٩] مجموعه فتاوی ابن تیمیه (۸/۴۴٩) [۱۲۰] مجموعه فتاوی ابن تیمیه (۸/۴۵۲)