دنیای فرشتگان

مقام و جایگاه فرشتگان

بهترین ویژگی فرشتگان بندگی خداوند أاست، امّا آنان بندگانی گرامی ‌و نیک منش هستند. در مباحث گذشته اشاره نمودیم که اعتقاد مشرکان مبنی بر اینکه فرشتگان دختران خداوند هستند، عقیده‌ای باطل و مردود است و هیچ دلیلی بر صحت آن وجود ندارد، و خداوند کسانی را که چنین عقیده‌ای دارند تکذیب کرده است، در آیه‌های گوناگون قرآن، ماهیت و منزلت فرشتگان را بیان نموده و می‌فرماید:

﴿وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۚ بَلۡ عِبَادٞ مُّكۡرَمُونَ٢٦ لَا يَسۡبِقُونَهُۥ بِٱلۡقَوۡلِ وَهُم بِأَمۡرِهِۦ يَعۡمَلُونَ٢٧ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡيَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ٢٨ ۞وَمَن يَقُلۡ مِنۡهُمۡ إِنِّيٓ إِلَٰهٞ مِّن دُونِهِۦ فَذَٰلِكَ نَجۡزِيهِ جَهَنَّمَۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ٢٩﴾[الأنبیاء: ۲۶-۲۹].

یعنی: «(برخی از کفّار عرب) می‌گویند: خداوند رحمان فرزندانی (برای خود، به نام فرشتگان) برگزیده است (چرا که فرشتگان دختران خدایند!). یزدان سبحان پاک و منزّه (از این گونه نقص‌ها و عیب‌ها) است. (فرشتگان فرزندان خدا نبوده و) بلکه بندگان گرامی‌و محترمی‌هستند. آنان (آن قدر مؤدب و فرمانبردار یزدانند که هرگز) در سخن گفتن بر او پیشی نمی‌گیرند، و تنها به فرمان او کار می‌کنند. خداوند اعمال گذشته و حال و آینده ایشان را می‌داند (و از دنیا و آخرت و از وجود و پیش از وجود و بعد از وجودشان آگاه است) و آنان هرگز برای کسی شفاعت نمی‌کنند مگر برای آن کسی که (بدانند) خدا از او خشنود است و (اجازه‌ی شفاعت او را داده است. به خاطر همین معرفت و آگاهی) همیشه از خوف (مقام کبریایی) خدا ترسان و هراسانند. هرکس از ایشان (که فرشتگان و مأموران اجرای فرمان یزدانند، به فرض) بگوید: غیر از خدا من هم معبودی هستم، سزای وی را دوزخ می‌گردانیم. سزای ظالمان (دیگری را هم که با ادّعای ربوبیت و شرک به خویشتن ستم کنند) همین خواهد داد».

فرشتگان بندگانی هستند که تمام صفات بندگی در آن‌ها وجود دارد، و همواره آماده‌ی خدمت‌اند، و امر و نهی خدا را بدون چون و چرا اجراء میکنند. علم خداوند آن‌ها را احاطه کرده و نمی‌توانند از دستورات موکوله و رهنمودهای القا شده به آنان تجاوز کنند، از اینکه مبادا از حد و مزر خود تجاوز کنند و مورد انتقام و مجازات خداوند قرار گیرند بیم و هراس دارند.

از جمله نشانی‌های بندگی کامل آنان این است که هرگز بر خدا پیشی نگرفته، و در پیشگاه خداوند پیشنهادی را مطرح نمی‌کنند، و به دستورهای او اعتراض و ایرادی ندارند، بلکه همه را پذیرفته و با شتاب تمام آن را اجرا می‌کنند، همانگونه که خداوند متعال فرمود:

﴿لَا يَسۡبِقُونَهُۥ بِٱلۡقَوۡلِ وَهُم بِأَمۡرِهِۦ يَعۡمَلُونَ٢٧﴾[الأنبیاء: ۲۷].

یعنی: «(فرشتگان بندگان گرامی‌ و محترمی ‌هستند) که در سخن گفتن بر او پیشی نمی‌گیرند، و تنها به فرمان او کار می‌کنند».

فرشتگان فقط آنچه را که به آن‌ها امر شود، انجام می‌دهند و به فرمان خداوند به حرکت در می‌آیند، و در حد و مرز فرمان او توقف می‌کنند. در صحیح بخاری از عبدالله بن عباسبروایت است که: رسول خدا صاز جبرئیل پرسید: آیا بیش از این به دیدار ما نمی‌آیی؟ در جواب این آیه نازل شد:

﴿وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمۡرِ رَبِّكَۖ لَهُۥ مَا بَيۡنَ أَيۡدِينَا وَمَا خَلۡفَنَا وَمَا بَيۡنَ ذَٰلِكَۚ وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيّٗا٦٤﴾[مریم: ۶۴].

یعنی: «ما (فرشتگان) جز به فرمان پروردگارت فرود نمی‌آییم (و به کره‌ی زمین گام نمی‌گذاریم). از آن اوست آنچه پیش روی ما و آنچه پشت سرِ ما و آنچه میان این دو است و پروردگارت فراموشکار نبوده (و نیست)».