دنیای فرشتگان

نقش فرشتگان در قبال مؤمنان

در مبحث گذشته از نقش فرشتگان در ارتباط با تمام فرزندان آدم، از قبیل مؤمن و کافر و وظایف فرشتگان مانند: شکل دادن نطفه، حراست و مراقبت از بندگان، رساندن وحی، نوشتن و ثبت اعمال و قبض ارواح، سخن گفتیم که شامل کافر و مؤمن بود.

علاوه بر این، فرشتگان نقش‌های گوناگونی در ارتباط با مؤمنان و کافران دارند. در اینجا نقش آنان را نسبت هردو گروه مؤمن و کافر مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.

۱- محبت و دوست داشتن مؤمنان

ابوهریره سمی‌گوید: رسول خدا صفرمود: «إِذَا أَحَبَّ اللَّهُ عَبْدًا نَادَى جِبْرِيلَ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ فُلَانًا فَأَحِبَّهُ فَيُحِبُّهُ جِبْرِيلُ فَيُنَادِي جِبْرِيلُ فِي أَهْلِ السَّمَاءِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ فُلَانًا فَأَحِبُّوهُ فَيُحِبُّهُ أَهْلُ السَّمَاءِ ثُمَّ يُوضَعُ لَهُ الْقَبُولُ فِي أَهْلِ الْأَرْضِ» [۶۰].

یعنی: «هرگاه خداوند بنده‌ای را دوست داشته باشد، به جبرئیل می‌فرماید: خداوند فلان بنده را دوست دارد تو نیز ای جبرئیل! او را دوست بدار. جبرئیل نیز او را دوست می‌دارد و در میان تمام اهل آسمان صدا می‌زند: خداوند فلانی را دوست دارد، شما نیز او را دوست بدارید. آنگاه اهل آسمان نیز با وی محبت خواهند کرد و بعد مقبولیت و محبت او در دل اهل زمین‌انداخته می‌شود».

۲- راهنمایی مؤمن

امام ترمذی و ابن ماجه روایت کرده‌اند که رسول خدا صفرمود: «من سأل القضاء واستعان عليه وُكِلَ إليه، ومن لم يسأله ولم يستعن عليه أنزل اللّه عليه مَلَكا يسدده». یعنی: هرکس درخواست مقام قضاوت کند، به خود واگذار می‌شود، و هرکس ناچار به پذیرش آن مقام شود، خداوند متعال فرشته‌ای را بر او فرود می‌آورد و او را به مسیر درست راهنمایی می‌کند.

اما در مورد چگونگی این راهنمایی خداوند متعال داناترست.

و در همین رابطه ابوهریره سمی‌گوید: رسول خدا صفرمود: حضرت سلیمان÷ گفت: امشب با صد نفر از همسرانم همبستر می‌شوم، و از هر خانمی‌جوانی متولد می‌شود و با دشمنان خداوند جهاد می‌کند. فرشته به او گفت: بگو: «إن شاءالله» اما سلیمان از روی فراموشی «إن شاء الله» نگفت. عمل مقاربت را انجام داد و تنها از یک خانم بچه‌ی ناقصی متولد شد. رسول خدا صفرمود: اگر حضرت سلیمان «ان شاء الله» می‌گفت: سوگندش شکسته نمی‌شد و آرزویش بهتر برآورده می‌شد [۶۱].

آری، فرشته پیام آور خدا حضرت سلیمان را به راه درست و بهتر راهنمایی کرد.

همچنین حسان بن ثابت سمی‌گوید: رسول خدا صبرای حسان دعا کرد و فرمود: پروردگارا! حسان را بوسیله جبرئیل (روح القدس) نیرومند و قوی بگردان [۶۲].

۳- درود و دعا برای مؤمن

خداوند به ما خبر داده است که فرشتگان به رسول خدا صدرود می‌گویند:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِيِّۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِيمًا٥٦﴾[الأحزاب: ۵۶].

یعنی: «خداوند و فرشتگانش بر پیغمبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! شما هم بر او درود بفرستید و چنان که باید سلام بگویید».

همچنین برای مؤمنان دعا می‌کنند و درود می‌فرستند:

﴿هُوَ ٱلَّذِي يُصَلِّي عَلَيۡكُمۡ وَمَلَٰٓئِكَتُهُۥ لِيُخۡرِجَكُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِۚ وَكَانَ بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَحِيمٗا٤٣﴾[الأحزاب: ۴۳].

یعنی: ‏ «او کسی است که به شما عنایت و مرحمت می‌کند، و فرشتگانش برای شما تقاضای بخشش و آمرزش می‌نمایند، تا یزدان (جهان در پرتو الطاف خود و دعای فرشتگان) شما را از تاریکی‌های (کفر و گمراهی) بیرون آورد و به نور (ایمان و هدایت) برساند. چرا که او پیوسته نسبت به مؤمنان مهربان بوده است». ‏

امام بخاری به نقل از ابوالعالیه می‌گوید: «درود از جانب خداوند ستایش بنده است نزد فرشتگان»، برخی گفته‌اند: درود از جانب خدا رحمت است، و برخی دیگر گفته‌اند: هیچ تضادی بین این دو دیدگاه نیست. امّا درود فرشتگان دعا و طلب عفو و مغفرت برای انسان‌هاست، که تفصیل آن جلوتر خواهد آمد.

[۶۰] صحیح بخاری (۶/۳۰۳) شماره (۳۲۰۹)، صحیح مسلم (۴/۲۰۳۰) شماره (۲۶۳۷). [۶۱] بخاری (۹/۳۳۹) شماره (۵۲۲۴). [۶۲] صحیح بخاری (۶/۳۰۴).