بيان اذان:
پرسش۳۳۶: «اَذَ‌ان» به چه چیزی گفته می‌شود؟
پاسخ: «اذان» یعنی اعلام کردن و در اصطلاح شرع عبارت است از آن اعلام و آگاهی‌ای که با الفاضی مخصوص برای نمازهای خاصی انجام پذیرد.
چنان که کلمات و الفاظ اذان در تعلیم الإسلام قسمت اول بیان گردید.
پرسش۳۳۷: گفتن «اذان» فرض است یا سنت؟
پاسخ: «اذان» سنت است ولی چون «اذان» یکی از شعایر بزرگ اسلام است لذا روی آن بسیار تأکید شده است.
پرسش۳۳۸: «اذان» برای چه نمازهایی سنت است؟
پاسخ: «اذان» برای نمازهای پنجگانه و نماز جمعه سنت است. علاوه بر آن، برای هیچ نمازی سنت نیست.
پرسش۳۳۹: «اذان» در چه وقتی باید گفته شود؟
پاسخ: «اذان» هر نماز را در وقت همان نماز باید گفت، اگر پیش از وقت اذان گفته شود، پس از دخول وقت دوباره اذان گفته شود.
پرسش۳۴۰: روش مستحب «اذان» چگونه است؟
پاسخ: در «اذان» هفت چیز مستحب است:
۱- ایستادن و رو به قبله کردن.
۲- کلمات اذان را آهسته و جدا از همدیگر گفتن یعنی شتاب و عجله نکردن.
۳- در وقت اذان هر دو انگشت شهادت را داخل گوش گذاشتن.
۴- در محل مرتفع و بلندی اذان گفتن.
۵- با صدای بلند اذان گفتن.
۶ - در حین گفتن «حَىَّ عَلَى الصَّلَوةِ» به طرف راست و در حین گفتن «حَيَّ عَلَی الفَلاَح» به طرف چپ رو کردن.
۷ - در اذان فجر، بعد از «حَىَّ عَلَى الفَلاَحِ» «اَلصَّلوةُ خَيرٌ مِنَ النَّومِ» را دوبار گفتن.
پرسش۳۴۱: «إقَامة» به چه چیزی گفته می‌شود؟
پاسخ: در حین شروع نمازهای فرض، کلمات اذان را با این تفاوت گفتن که پس از حی علی الفلاح دوبار «قَد قَامَتِ الصَّلوة» گفته شود. این را «اِقَامَت» می‌گویند.
پرسش۳۴۲: «إقامة» چه حکمی دارد؟
پاسخ: «إقامة» فقط برای نمازهای «فرضی» سنت است. علاوه بر آن، برای سایر نمازها، سنت نیست.
پرسش۳۴۳: آیا اذان و اقامت برای مردان و زنان سنت است؟
پاسخ: خیر! فقط برای مردان سنت است.
پرسش۳۴۴: بدون وضو اذان و اقامت گفتن چطور است؟
پاسخ: اذان بدون وضو جایز است، اما همیشه چنین عادت کردن، زشت و نادرست است. اقامت بدون وضو نیز مکروه است.
پرسش۳۴۵: اگر کسی در خانه‌اش نماز می‌خواند، اذان و اقامت بگوید یا خیر؟
پاسخ: اذان و اقامت مسجد محله کافی است ولی اگر بگوید خوب است.
پرسش۳۴۶: مسافر در حالت سفر، اذان و اقامت بگوید یا خیر؟
پاسخ: آری! اذان و اقامت در حالی که از آبادی و محیط شهر دور باشد بگوید. لکن اگر اذان نگفت، فقط اقامت گفت. اشکالی ندارد. ولی ترک هر دوی آن، مکروه است.
پرسش۳۴۷: اگر یکی اذان و دیگری اقامت گوید، جایز است؟
پاسخ: چون اقامت، حق اذان گوینده است، لذا اگر اذان گوینده حاضر نباشد و یا حاضر باشد و از اقامت دیگران ناراحت نشود، اشکالی ندارد، ولی اگر به اقامت دیگران راضی نباشد، مکروه است.
پرسش۳۴۸: بین اذان و قامت چقدر فاصله باید باشد؟
پاسخ: به جز نماز مغرب، در بقیه نمازها فاصله باید در حدی باشد که مردم بتوانند برای نماز آماده شوند و در جماعت شرکت کنند. ولی در نماز مغرب پس از اذان با فاصله‌ای به مدت خواندن سه آیه، اقامه شود.
پرسش۳۴۹: جواب اذان و اقامت چگونه است و حکم آن چیست؟
پاسخ: جواب اذان و اقامه مستحب است و طریقه‌اش اینگونه است که شنونده، همان کلماتی را بگوید که مؤ‌ذن و اقامت کننده می‌گویند. البته وقتی که «حَيَّ عَلَى الصَّلَوةِ» و «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ» را بشنود. «لاَ‌حَولَ وَ‌لاَ قُوَّةَ إِِ‌لاَّ بِاللهِ» گوید و در اذان فجر وقتی «اَلصَّلوة خَيرٌ مِّنَ النَّومِ» را شنید «صَدَقتَ وَ‌بَرَرتَ» گوید و در حین «قَد قَامَتِ الصَّلَوة» «أَقَامَهَا ا‌للهُ وَ‌أَدامَهَا»گوید.
پرسش۳۵۰: پس از اذان چه دعایی خوانده شود؟
پاسخ: بعد از اذان این دعا خوانده شود: «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّداً الْوَسِيْلَةَ وَالْفَضِيْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِيْ وَعَدْتَهُ» [۵].
پرسش۳۵۱: «رُکن» به چه چیزی گفته می‌شود؟
پاسخ: «أرکان» جمع «رکن» و رکن به معنای فرض و به اعمالی گفته می‌شود که: در نماز فرض‌اند.
پرسش۳۵۲: در نماز چند فرض وجود دارد؟
پاسخ: در نماز شش چیز فرض است:
۱- تکبیر تحریمه.
۲- قیام.
۳- قرائت.
۴- رکوع.
۵- هر دو سجده.
۶- قعده اخیره (یعنی در آخر نماز به مقدار خواندن التحیات نشستن) البته تکبیر تحریمه رکن نیست بلکه برای نماز شرط است.
پرسش۳۵۳: اگر تکبیر تحریمه شرط است پس با شرایط هفتگانه‌ای که بیان شد چرا ذکر نشد؟
پاسخ: چون میان تکبیر تحریمه و سایر ارکان نماز فاصله‌ای وجود ندارد. لذا مناسب است که با ارکان بیان شود.
[۵] «بار الها! اى پروردگارِ این نداى کامل و نماز بر پا شونده، به محمدجوسیله «مقامى والا در بهشت» و فضیلت عنایت بفرما، و او را به «مقام شایستهاى» که وعده فرمودهاى نایل بگردان».