بيان جماعت و اِمامَت:
پرسش۴۵۲: مقصد از «امامت» چیست؟
پاسخ: «امام» یعنی پیشوا و رهبر، کسی که در نماز، امام جماعت است یعنی پیشوا و رهبر آن جماعت است که مقتدیها از وی پیروی و اتباع می‌کنند.
پرسش۴۵۳: مفهوم «جماعت» چیست؟
پاسخ: «جماعت» یعنی در یک مکان گِرد آمدن و نماز خواندن، به گونه‌ای که یکی از آنها امام و بقیه به وی اقتدأ کننده باشند.
پرسش۴۵۴: جماعت فرض است یا واجب و یا سنت؟
پاسخ: جماعت سنت مؤ‌کده است و در روایات اسلامی در مورد آن تأکید بسیار شده است.
بعضی از علما آن را فرض و بعضی واجب دانسته‌اند. جماعت دارای فواید بیشماری است.
پرسش۴۵۵: نماز با جماعت دارای چه فوایدی است؟
پاسخ: نماز جماعت دارای فواید بیشماری است از آن جمله موارد زیر می‌باشند:
۱- نماز با جماعت دارای بیست و هفت ثواب است.
۲- در شبانه روز پنج بار مسلمانان با هم ملاقات و تجدید دیدار می‌کنند.
۳- بر اثر آن در میان مسلمانان محبت و وحدت به وجود می‌آید.
۴- از ملاحظه عبادت دیگران اشتیاق و علاقه به عبادت حاصل می‌شود.
۵- قلب آدمی مشغول و متوجه به سوی نماز می‌شود.
۶- به خاطر شرکت افراد صالح و نیک در جماعت، نماز سایر گناهکاران نیز قبول می‌شود.
۷- کسانی که از مسایل نماز آگاهی و اطلاع ندارند، از دیگران کسب اطلاع می‌کنند.
۸- از وضع و حال مستمندان و مستضعفان آگاه می‌شوند.
۹- عظمت و شکوه نماز که از عبادات مهم است ظاهر و نمایان می‌شود. علاوه بر این موارد، فواید فراوان دیگری نیز در جماعت وجود دارد.
پرسش۴۵۶: چه افرادی مجازند که در جماعت شرکت نکنند؟
پاسخ: زنان، بیماران، کسانی که از بیماران پرستاری و سرپرستی می‌کنند، کودکان، نابینایان و افراد دیگری که عذر موجه دارند، شرکت آنان در نماز جماعت الزامی نیست، و جماعت از عهده آنان ساقط می‌شود.
پرسش۴۵۷: غیر از عذرهای بیان شده، چه عذرهایی مُجَوٍّز عدم شرکت در جماعت می‌شوند؟
پاسخ: باران شدید، وجود گِل و لَجَن در مسیر راه، تاریکی شدید در شب، فرا رسیدن وقت حرکت ماشین، هواپیما و یا دیگر وسیله سفر، نیاز شدید به بول و غایط، گرسنگی شدید در صورتی که غذا هم آماده باشد که اگر به جماعت رود، فکر و خیالش کلاً مشغول غذا خواهد بود. در موارد یاد شده حضور در جماعت از آدمی ساقط می‌شود.
پرسش۴۵۸: در چه نمازهایی جماعت، سنت مؤ‌کده یا واجب است؟
پاسخ: جماعت در تمام نمازها «سُنَّتِ مُؤَکدَه» و در نماز تراویح «سُنَّتِ کفایه» و در نماز وتر ماه مبارک رمضان «مستحب» است.
پرسش۴۵۹: حداقل برای برگزاری نماز با جماعت وجود چند نفر الزامی است؟
پاسخ: دو نفر کافی است. یکی مقتدی باشد و دیگری امام. البته در این صورت مقتدی در سمت راست امام بایستد و هنگامی که مقتدی دو نفر باشند، امام جلوتر از آنها بایستد.
پرسش۴۶۰: در جماعت چگونه باید ایستاد؟
پاسخ: در یک خط. راست بایستند بطوری که در وسط جای خالی باقی نباشد، کودکان پشت سر تمام صفها بایستند. قرار دادن کودکان در صف بزرگسالان مکروه است.
پرسش۴۶۱: اگر نماز امام فاسد شد، نماز مقتدیها هم فاسد می‌شود یا خیر؟
پاسخ: آری، در صورتی که نماز امام فاسد شود، نماز مقتدیها هم فاسد می‌شود و بر آنها لازم است که نماز خویش را اداء کنند.
پرسش۴۶۲: چه کسی شایسته و مستحق امامت است؟
پاسخ: نخست کسی که عالم باشد. یعنی از مسایل نماز اطلاع و آگاهی کامل داشته باشد و اعمالش هم درست باشد.
پرسش۴۶۳: اگر امام مسجد مُعَین بود و به هنگام نماز کسی که افضل از او باشد حاضر شود، کدام یک مستحق امامت است؟
پاسخ: امامی که معین است مستحق‌تر است گرچه، آن شخص دیگر در واقع امام افضل باشد.
پرسش۴۶۴: پشت سر چه افرادی نماز مکروه است؟
پاسخ: نماز پشت سر مرتکب بدعت، فاسق، برده‌ای که چیزی یاد ندارد، فرد عامی که چیزی یاد ندارد، نابینا که در طهارت خویش احتیاط نمی‌کند و شخص حرام زاده، مکروه است.
ولی اگر غلام، عالِم باشد یا نابینا در طهارت خویش محتاط باشد، و حرام زاده فرد نیک و صالح باشد و بهتر از آنها کسی دیگر موجود نباشد، امامت آنها بدون کراهت جایز است.
پرسش۴۶۵: پشت سر چه کسانی نماز اصلاً جایز نیست؟
پاسخ: پشت سر دیوانه، بیهوش، کافر و مشرک، اصلاً نماز جایز نیست. نماز بزرگسالان پشت سر کودک نابالغ و نماز مردان پشت سر زنان هم جایز نیست. هم چنین نماز غیر معذور پشت سر معذور و کسی که لباس دارد، پشت سر عریان صحیح نیست، نماز رکوع و سجده کننده، پشت سر اشاره کننده هم صحیح نیست. اقتدای کسی که نماز فرض می‌خواند به کسی که نفل می‌خواند. و کسی که یک فرض می‌خواند به کسی که فرض دیگری می‌خواند جایز نیست.
پرسش۴۶۶: نماز تراویح پشت سر نابالغ جایز است یا خیر؟
پاسخ: خیر، صحیح نیست. البته کسی که سنش به پانزده سال رسیده باشد و هیچ نشانه‌ای از نشانه‌های بلوغ در او مشاهده نشود اقتدا، به وی در فرایض و نوافل جایز است چون وی حکم بالغ را دارد.